Çin ekonomisi, Kovid-19 sonrası toparlanmanın sıkıntılarını yaşadığı 2023 yılının ardından 2024'te yıllık büyüme hedefini tuttursa da iç talepteki zayıflık ve dış belirsizliklerin etkisini hissetmeye devam etti.
Dünyanın ikinci büyük ekonomisi, geçen yıl yüzde 5 büyüyerek Çin hükümetinin 2024 yılı için öngördüğü büyüme hedefine ulaştı. Gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH), Kovid-19 sonrası toparlanmanın sıkıntılarının yaşandığı 2023'e göre artsa da sıkıntıların birçok alanda sürdüğü gözlendi.
Ülkede 2024'te iç talep zayıf, fiyatlar durgun seyrederken hükümetin yılın son aylarında uyguladığı canlandırma tedbirleri ancak kısmi bir toparlanma sağlayabildi. Üretimde ve tüketimde önceki yıla göre toparlanma işaretleri görülse de ülke ekonomisi yıl boyunca üretici ve tüketici fiyatlarında deflasyon baskınını hissetti.
İç talebin zayıf olduğu bir dönemde ihracat, büyümenin önemli bir motoru haline geldi. Çin'in ihracatı yıl sonunda Trump'ın gümrük tarifelerini yükselteceği beklentisiyle artarken dış ticaret fazlası tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı.
ABD ile teknoloji alanındaki rekabet ve artan jeopolitik risk algısı gibi nedenlerle ülkeye gelen doğrudan yabancı yatırımlar önceki yıldaki düşüşünü sürdürerek rekor düzeyde azaldı.
Hükümetin yüksek kaliteli kalkınma hedefine karşın genç işsizliğin 2024'te hala yüksek seyretmesi istihdam piyasasının geleceğe ilişkin endişelerin sürmesine yol açtı.
BÜYÜMEDE HEDEF YAKALANDI
Ulusal İstatistik Bürosu (UİB) verilerine göre, GSYH, Ocak-Aralık 2024 döneminde, önceki yıla göre yüzde 5 arttı. 2023'te 129,4 trilyon yuan (yaklaşık 18 trilyon dolar) olan GSYH, 2024'te 134,9 trilyon yuana (yaklaşık 18,4 trilyon dolar) ulaştı.
Ekonomi, ilk çeyrekte yıllık yüzde 5,3, ikinci çeyrekte yüzde 4,7, üçüncü çeyrekte yüzde 4,6 ve dördüncü çeyrekte yüzde 5,4 büyüme kaydetti.
Dünyanın ikinci büyük ekonomisi, iç talepteki zayıflık ve fiyatlardaki deflasyon eğiliminin yanı sıra yerel yönetimlerin borç problemleri ve gayrimenkul sektöründeki süregelen düşüşün büyümeyi baskıladığı bir yılda hükümetin "yüzde 5 civarında" belirlediği büyüme hedefini yakaladı.
Çin ekonomisi, 2020'de yüzde 2,2, 2021'de yüzde 8,4, 2022'de yüzde 3 ve 2023'te yüzde 5,2 büyüme kaydetmişti.
ÜRETİM VE YATIRIMLAR ÖNCEKİ YILIN ÜZERİNE ÇIKARKEN TÜKETİMDEKİ ARTIŞ CILIZ KALDI
Yıllık cirosu 20 milyon yuanın (yaklaşık 2,73 milyon dolar) üzerindeki sanayi işletmelerinin katma değerli üretim çıktılarının hesaplandığı sanayi üretimi, 2024'te yıllık bazda yüzde 5,8 artarken 2023'teki 4,6'lık artışın üzerine çıktı.
Tüketimin ve iç talebin ölçüsü kabul edilen perakende satışlar ise 2024'te yıllık bazda yüzde 3,5 artarak 2023'teki yüzde 7,2'lik artışın gerisinde kaldı.
Altyapı, taşınmazlar, makine ve donanım harcamalarını içeren sabit sermaye yatırımları, 2024'te önceki yıla göre yüzde 3,2 artış kaydederken 2023'teki yüzde 3'lük yıllık artışın üzerinde performans gösterdi.
İmalat yatırımları yüzde 9,2, altyapı yatırımları yüzde 4,4 artarken gayrimenkul yatırımlarında 3 yıldır devam eden düşüş, yatırımlardaki genel artışı etkiledi.
GAYRİMENKUL SEKTÖRÜNDEKİ DÜŞÜŞ SÜRDÜ
Gayrimenkul sektörü ve konut piyasası, 2024'te iç talebi ve genel ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyen faktörler arasında yer aldı. 2023'te yıllık yüzde 9,6 azalan gayrimenkul yatırımları, 2024'te de yüzde 10,6 azalarak düşüşünü sürdürdü.
Hükümetin gayrimenkul sektörünü canlandırmaya yönelik politika adımları ve teşviklerinin etkisi sınırlı oldu.
GENÇ İŞSİZLİK HALA YÜKSEK
Çin'de kentlerdeki işsizlik oranı 2024 sonunda yüzde 5,1 olurken, 2023 yılına kıyasla 0,1 puan azaldı.
16-24 yaş aralığında işsizlik oranı, 2023 sonunda yüzde kıyasla yüzde 14,9 iken 2024 sonunda 15,7'ye çıktı. Ülkede genç işsizlik oranını, genel işsizlik oranının oldukça üzerinde seyretmeye devam etti.
Çin, ekonomide düşük teknolojili imalattan yüksek teknolojiyi üretimine ve yalnızca ihracata değil, iç talebe dayalı bir ekonomik modele geçişin sancılarını yaşıyor. Hükümetin "yeni üretici güçlere", "yüksek nitelikli kalkınmaya" yaptığı vurguya karşın yüksek nitelikli istihdam istenilen düzeye ulaşamadı.
Ulusal İstatistik Bürosu, 16-24 yaş aralığındaki nüfusta işsizliğin Temmuz 2023'te yüzde 21,3 ile rekor seviyeye çıkmasının ardından yaş gruplarına göre işsizlik verilerini açıklamayı bırakmıştı.
Aralık 2023'te öğrenimine devam eden lise ve üniversite öğrencilerinin hariç tutulduğu yeni hesaplama yöntemine geçilmişti.
ÜRETİCİ VE TÜKETİCİ FİYATLARINDA DEFLASYON BASKISI
Çin'de üretici fiyatlarındaki gerileme ve tüketici fiyatlarındaki durgunluk 2024 yılı boyunca devam ederken ülkede deflasyon riskine dair endişeler arttı.
UİB verilerine göre, 2023'te yüzde 3 düşüş kaydeden Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), 2024'te de yüzde 2,2 geriledi.
Enflasyonun temel göstergesi kabul edilen Tüketici Fiyat Endeksi'ndeki artış ise 2023'te olduğu gibi 2024'te de yüzde 0,2'de kaldı.
Fiyat artışları, hükümetin 2024 için belirlediği yüzde 3'lük enflasyon hedefinin altında gerçekleşti.
Çin'de tüketici fiyatlarındaki artış 22 aydır sıfıra yakın seyrederken, üretici fiyatları 27 aydır geriliyor. Dünyada Kovid-19 salgını sonrasında başta gelişmiş ekonomiler olmak üzere enflasyonun yüksek seyrettiği bir dönemde Çin'de ters yönlü eğilimin yerleştiği gözleniyor.
DIŞ TİCARET FAZLASI REKOR SEVİYEYE ÇIKTI
Çin'de ihracat ve ithalatta 2023'teki düşüşün ardından 2024'te dış ticarette artış kaydetti. Gümrükler Genel İdaresinin verilerine göre, 2024'te ihracat yıllık bazda yüzde 5,9 artışla 3,58 trilyon dolar, ithalat ise yüzde 1,1 artışla 2,59 trilyon dolar oldu. Dış ticaret fazlası yıl sonunda 992,1 milyar dolara çıkarken tüm yılların en yüksek seviyesine ulaştı.
İhracat, ekonomide sıkıntıların yaşadığı yılda büyümenin önemli bir motoru haline geldi. Çin'in ürettiği elektrikli araçlar, bataryalar, güneş panelleri ve rüzgar türbinleri gibi yeni enerji donanımlarına talebin artması iç talebin zayıf olduğu bir dönemde büyüme ivmesi yarattı.
Çin'in ihracatı, yıl sonunda, ABD'de Donald Trump'ın göreve geldiğinde gümrük tarifelerini yükselteceği beklentisiyle arttı. Çin'in ABD'ye ihracatı yıl boyunca yüzde 4,9 yükseldi.
2023'te Çin'in ihracatı yüzde 4,6, ithalatı ise yüzde 5,5 azalmıştı. Dünyanın en büyük ihracatçısı konumundaki ülkenin dış satımı, 2023'te 2016'dan beri ilk kez azalmıştı.
YABANCI DOĞRUDAN YATIRIMLAR GERİLEDİ
ABD'nin teknoloji alanındaki yaptırımları ve iki büyük gücün rekabeti nedeniyle artan jeopolitik risk algısı Çin'e gelen doğrudan yabancı yatırımları (FDI) 2024'te de olumsuz etkilemeyi sürdürdü.
Çin Ticaret Bakanlığının verilere göre, doğrudan yabancı yatırımlar, 2024'te önceki yıla göre yüzde 27,1 gerilerek kayıtların tutulmaya başlandığı 1998'den bu yana en sert düşüşü kaydetti.
Çin'de, 2023'te yüzde 8 azalan doğrudan yabancı yatırımlar, son 25 yılda ilk kez yıllık bazda gerilemişti.
Küresel jeopolitik gerilimler, Batı ülkelerinin Çin'e ekonomik bağımlılığa bağlı riskleri azaltmaya yaklaşımı ve tedarik zincirlerindeki değişimler ülkenin yatırım destinasyonu olarak rolünü etkileyen faktörler oldu.
Öte yandan bu dönemde Çin'in yurt dışına doğrudan yatırımları (ODI) artış kaydetti. Yatırımlar, 2024'ün 11 ayında, önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11,2 arttı.
Çin, bu dönemde yatırımlarda Batılı ülkelerdeki yatırım ve şirket satın almalarından çok Güneydoğu Asya, Afrika ve Güney Amerika gibi alternatif pazarlardaki yatırımlara ve tarihi İpek Yolu güzergahı üzerinde Doğu-Batı ticaretini yeniden canlandırmayı hedefleyen Kuşak ve Yol Girişimi kapsamındaki altyapı ve bağlantılılık projelerine ağırlık verdi.