TL`deki değerlenme endişe verici değil

ODTÜ İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nur Keyder, Türk Lirası`nda son aylarda yaşanan değerlenmenin endişe verici olmadığın bildirdi.

ODTÜ İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nur Keyder, Türk Lirası`nda son aylarda yaşanan değerlenmenin endişe verici olmadığın bildirdi.

Prof.Dr. Keyder, döviz cephesinde yaşanan gelişmenin büyük ölçüde para ikamesindeki ters dönüşten, diğer bir deyişle dövizden TL`ye geri önüşten kaynaklandığını bildirdi. Keyder, Dövizde çözülmenin kesilmesiyle döviz kurunun TEFE oranında artış göstereceğini ve 2003 yılında reel kurun tekrar normal düzeylere geleceğini tahmin ediyorum. Bu nedenle, geçici olduğunu düşündüğüm TL değerlenmesinden fazla endişelenilmemesi gerektiği kanısındayım dedi.

Türkiye`de, cari işlemler dengesi ile reel kur arasında yakın bir ilişki bulunduğunu belirten Keyder, reel kuru ihracat yerine cari kur dengesi ile ilişkilendirmek gerektiğini bildirdi. Keyder bunun nedeninin, TL`nin satınalma gücündeki değişmenin, ihracat ve turizm yanında ithalatı da etkileyebilmesinden kaynaklandığını vurguladı.

Kura dayalı program uygulaması sırasında aşırı değerlenen TL`nin, 2000 yılı boyunca cari dengenin devamlı eksi vermesine, ubat 2001 krizi ve izleyen devalüasyon sonrası TL`nin düşük değerli kalmasının ise cari işlemler dengesinin 2001 sonuna kadar pozitif alanda seyretmesine neden olduğunu hatırlatan Prof.Dr.Keyder şunları söyledi:

Daha sonra döviz kurunda gözlenen düşme, TL`yi yeniden aşırı değerli hale getirmiş ve cari işlemler 2001 sonundan 2002`nin ortasına kadar yeniden eksi bakiye vermiştir. TL Haziran-Ağustos 2002 tarihleri arasında yeniden düşük değerli kalmış, bu sürede aylık cari işlemler dengesi artı bakiye vermiştir. Haziran 2002-Eylül 2002 rakamları, aylık ihracatın artan oranlarda büyüdüğüne, cari işlemler dengesinin ise fazla verdiğine işaret etmektedir.

1999 sonunu referans kuru olarak kullanan reel kur serisi; TL`nin sepet (0.5 Dolar+0.5 Euro`dan oluşmaktadır) karşısında Eylül, Ekim ve Kasım ayları sonu itibarıyla, sırasıyla yüzde 0.7, yüzde 2.2 ve yüzde 11 aşırı değerli olduğuna işaret etmektedir. Aralık aylık enflasyonunun yüzde 2 olacağını varsayarsak, sepetin 2002 sonunda 1 milyon 752 bin lira olması gerekmektedir.

Bu durumda sepet kuru yıl sonunda şayet 1 milyon 600 bin lira olarak gerçekleşirse TL sepet karşısında yüzde 9.5 aşırı değerli olacaktır. Doların ise yıl sonunda 1 milyon 749 bin lira olması, 1999 sonu satınalma gücünü koruması için yeterlidir. 1 bin 600 lira olması halinde yıl sonunda TL Dolar karşısında yüzde 9.3 aşırı değerli kalacaktır.

Keyder, reel kurun dengede sayılabilecek düzeyde bulunduğu eylül ayında gerek ihracat, gerekse ithalatın, yüzde 22`nin üzerinde bir artış gösterdiğine dikkat çekerek, Dolayısıyla cari işlemleri aylık bazda 712 milyon dolar fazla vermiştir (bu rakam Eylül 2001`de 714 milyon dolar olmuştur). 2002`nin ilk 9 ayında ise cari fazla 180 milyon dolardır. Bir önceki yılın aynı döneminin cari fazlası 2 milyar 252 milyon dolar idi. Cari fazladaki bu düşüş, 2002 yılında yüzde 5`in üzerinde gerçekleşmesi beklenen büyüme, dolayısıyla artan ithalattan kaynaklanmaktadır.

Reel kurdan etkilenmesi beklenen ihracat, şayet resmi kuruluşlar tarafından yayınlanan 1995 bazlı endeksin ifade ettiği düzeyde bir aşırı değerlilik söz konusu olsaydı, bu denli artış gösteremezdi dedi.
(ANKA)