Suni kur’a ceza geliyor

Ekonomik bir gerekçesi olmadığı halde sürekli artan kurlara ilişkin yakınmalar, ardından gündeme gelen manipülasyon iddiaları Merkez Bankası’nı harekete geçirdi. Banka, haksız kazanç sağlamak için kurları artıran bankalara cezai yaptırım uygulamaya hazırlanıyor. Haksız kur artışı yaratan bankalar sistemden çıkartılacak. Sistem kurların düşmesini de sağlayacak.

19 Şubat’ta dalgalı kur sistemine geçilmesinden bu yana kurlar, hiç düşmeksizin sürekli artıyor. İç ve dış piyasalarda herhangi bir olumsuz gelişmenin olmadığı, ekonomi ve siyasette olumsuz hiçbir olayın yaşanmadığı dönemlerde dahi kurlar, her gün sürekli arttı. Ekonomiyi etkileyecek gelişmelerin yaşandığı günlerde ise günlük kur artışının 100 bin lirayı geçtiği oldu.

Olumsuz gelişmenin ortadan kalkmasına karşın kur, aynı miktarda düşmedi ve en az 50 bin liralık bir sıçrama yaparak, bir üst banda yerleşip kaldı.

Amaç müdahale değil
Kurların hiç düşmeden bu şekilde sürekli yukarı doğru gitmesine manipülasyon iddiaları da eklenince, harekete geçen Merkez Bankası yeni bir çalışma başlattı. Edinilen bilgilere göre, çalışma, kurların yakın gözetime alınmasını öngörüyor. Anı anına yakın izleme için yeni bir sistem oluşturulacak. Bu sistemle, piyasaya müdahale amaçlanmıyor.

Yani dalgalı kur sisteminden vazgeçilmesi söz konusu değil. Bu sistem sürdürülecek. Ancak piyasanın gelişmiş ekonomilerde olduğu gibi kurallarına uygun olarak çalışması sağlanacak. Yani sadece kurların sadece sürekli yükseldiği değil, olumlu koşullar olduğunda düştüğü bir piyasa yaratılacak.


Döviz piyasasından atılacak
Sistem uyarınca, Merkez Bankası, ani bir kur artışı olursa bunu yapan bankaları açıklama yapmaya çağıracak. Bankalara bu artışın hangi ekonomik ve siyasi gerekçelere dayandırdığı sorulacak. Tatmin edici, mantıklı açıklama yapamayan banka ya da bankalara hukuki yaptırım uygulanacak. Uyarıya karşın sisteme girdiği yüksek kurda ısrar eden, mantıklı bir gerekçesi olmadığı halde kurları şişirmeye yönelik tavrını sürdüren banka, önce günlük olarak döviz piyasasından atılacak. O banka, o gün döviz alıp satamayacak. Banka, cezaya rağmen uslanmazsa bu kez daha uzun süreli piyasadan çıkarma cezası verilecek. Döviz piyasasında etik kurallara uymayan, kurları sürekli yükselterek haksız kazanç sağlamaya çalışan banka çalışanlarının cezalandırılması üzerinde de durulduğu kaydedilirken; banka yetkilileri, ekonominin 1 milyon 650 bin liralık kuru hak etmediğini ifade ederek, Kurlarla oynayanların canı yanacak, bu kurlar düşecek dedi.


Her 100 liranın 95 lirası faiz için ödendi
Yılın dokuz ayında toplanan verginin tamamı faiz ve sosyal güvenlik açıklarına gitti

Devletin yılın ilk dokuz ayında başta vergi olmak üzere topladığı gelirlerin neredeyse tamamı faiz ödemeleri ile sosyal güvenlik kuruluşlarının açıklarını kapatmak için kullanıldı.

Konsolide bütçe gelirlerinin 36.3 katrilyon lira olduğu ocak - eylül döneminde devlet 27.3 katrilyon liralık iç, 2.1 katrilyonluk da dış olmak üzere toplam 29.5 katrilyon lira faiz ödemesi gerçekleştirdi.

Bütçe gelirleri geçen yılın eş dönemine göre yüzde 45.7 artarken, faizdeki artış yüzde 67.8 oldu. Bu kapsamda Emekli Sandığı’na 2 katrilyon 240 trilyon, BağKur’a 1 katrilyon 537 trilyon, SSK’ya 730 trilyon lira aktarıldı. Sosyal güvenlik kuruluşlarına yapılan transferler toplam bütçe gelirinin yüzde 13’ünü tüketti.

Ödemeler arttı
Bu oran geçen yılın eş döneminde yüzde 10.7 düzeyinde bulunuyordu. Geçen yıl ilk dokuz ayda yüzde 81 düzeyinde bulunan faiz ödemeleri ve sosyal güvenlik kuruluşlarına yapılan aktarmaların toplam gelire oranı bu yıl yüzde 84.4’e ulaştı.

Diğer bir deyişle devletin topladığı her 100 liralık gelirin yaklaşık 95 lirası faiz ödemeleri ve sosyal güvenlik açıklarının kapatılması için harcandı.

Devletin topladığı vergiler, faiz ödemelerini bile karşılayamadı. Dokuz aylık bütçe gelirlerinin 27.4 katrilyonluk bölümünü vergi tahsilatı oluşturdu. Faiz ödemelerindeki yüzde 67.8’lik artışa karşılık vergi geliri artışı yüzde 39’da kaldı.