Büyük Buhran mı olacak?

Prof. Dr. Boratav, AB`deki borç krizinin, 1929 Buhranı`nda gözlenmeyen sorunlar içerdiğini belirtti

İktisatçı, Prof. Dr. Korkut Boratav, Avro bölgesindeki borç <ımg hspace="10" vspace="5" align="right" src="http://i.bigpara.com/i/55big/borsa_yabanci_dusus_7.jpg">krizinin, 1929 Buhranı`nda gözlenmeyen sorunlar içerdiğini belirtti.

Boratav, krizin, Avro`nun para birimi olarak ortadan kalkmasıyla sonuçlanması halinde, çok ağır çalkantılara yol açacağını ve finansal sistemde ciddi çöküntülerin gündeme geleceğini söyledi.

1929 krizinin ardından yeni kutuplaşmaların ortaya çıktığını hatırlatan Boratav, bugün de dünya sisteminde yeni bir kutuplaşmaya gidildiğini, hegemon gücün ABD`den uzaklaşmaya başladığını ifade ederek, ``Bir ekonomik kutuplaşma içindeyiz. Patronlar adeta yeniden belirleniyor. Güç odakları yeniden oluşuyor`` dedi.

Prof. Dr. Boratav, Avro krizinin 1929`daki gibi büyük bir çöküşe yol açabileceği tartışmalarına ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Avro krizi ile 1929 Buhranı arasında geniş anlamda bir ilişki kurulabileceğini söyleyen Boratav, ``1929`da başlayan Büyük Bunalım`ın pek çok özelliği 2007 Amerika`sında tekrarlandı, Büyük Bunalım`ın başlangıç temposundan daha hızlı bir ekonomik çöküntü başladı.

İstatistikçiler bunu tespit etti. 1929 Bunalımı`ndan sonra başlayan tüketim, yatırım ve milli gelir daralmasından daha hızlı bir daralma ABD ekonomisini ve bir adım sonra Avrupa`yı etkiledi`` diye konuştu.

``Avro ortadan kalkarsa, çok ağır çalkantılara yol açar`` Boratav, 1929 ve 2008-2009 krizleri arasındaki farkı ise şöyle açıkladı:

``2008 sonrası, Batılı merkez bankaları ve hükümetleri, Keynes öğretisine sahiptiler. Dolayısıyla bu öğretinin bazı ögelerini hızla işletmeye başladılar.

Parasal genişleme ve kamu harcamalarının genişletilmesini hızla gündeme getirdiler. Bu, krizin ilk dalgasını hafifletti, 1929 Buhranı`na göre daha yumuşak bir inişe yol açtı. Fakat temel ilişkileri geçiştiremedi.

Bu yüzden krizin ikinci dalgası Avrupa`da patlak verdi. Avrupa`da ortaya çıkan ikinci dalga (Avro krizi), 1929 Buhranı`nda gözlenmeyen sorunlar içeriyor. Avro`nun bazı yeni sorunlarını gündeme getirdi. Yeni bir para bölgesinin işleyemeyeceğini ortaya koydu.

Ama başlangıç noktasına bakarsak, 2007-2008 krizinin uzantılarıdır. Kriz çözülememiştir. Finansal genişlemenin problemi çözemeyeceği, sadece erteleyeceği ortaya çıkmıştır.``

Bu nedenle şu anda, 1929-1939 arasında gözlenen 10 yıllık büyük depresyona benzeyen bir büyük durgunluğun olup olmadığının tartışıldığını hatırlatan Boratav, ``Avro krizi, Avro`nun para birimi olarak ortadan kalkmasıyla sonuçlanırsa, çok ağır çalkantılara yol açacak. Çok derin yıkıntılar ve finansal sistemde ciddi çöküntüler gündeme gelecektir`` değerlendirmesinde bulundu.

Yunanistan veya Portekiz`in Avro dışına atılmasının, krizin hafifçe geçiştirilmesini sağlayabileceğini ifade eden Boratav, ``Ama eğer orada durmaz, İtalya, İspanya da dağılırsa Avro küçük bir çekirdekle sınırlı kalır. O zaman, dolara alternatif bir dünya parası olma seçeneği yitirilmiş olur. Bu küçülme sürecinde pek çok banka da çökecektir`` şeklinde konuştu.

Boratav, Avro`nun çekirdeğe dönüşmesinin, Avro dışında kalan çevre ekonomilerin problemi ve İngiltere`nin ayrı tavırları nedeniyle, Avrupa Birliği`nden konuşulmasını da imkansız hale getireceğini savundu.

``Her iki kriz de kutuplaşmalara yol açtı``

1929 ekonomik krizinin de dünyada kutuplaşmalara yol açtığını anımsatan Boratav, sözlerini şöyle tamamladı:

``Dünya sisteminde yeni bir kutuplaşmaya gidildiği, hegemon gücün ABD`den uzaklaşmaya başladığı ortadadır. ABD, Almanya ve Çin ögeleri ortaya çıkıyor. Çin`in temsil ettiği yeni güç odağı, problemi yeni bir dengeye ve uzlaşmaya mı getirir, yeni gerilimlere mi taşır, onu bilemiyoruz.

1929 krizini, Almanya Nazi yönetiminin savunmacı mekanizmalarıyla, ABD de Roosevelt`in `New Deal` politikalarıyla yanıtladı. Ama yaratılan gerilimler sonunda silahlı bir çatışmaya dönüştü. Şimdi bu ufukta yok.

Ekonomik rekabet şiddetleniyor. Almanya ile ABD arasında görüş ayrılıkları var. Almanya ve ABD ile Çin arasında görüş ayrılıkları var. Dolayısıyla bir ekonomik kutuplaşma içindeyiz. Patronlar adeta yeniden belirleniyor. Güç odakları yeniden oluşuyor.``