1 Ocak’ta senet ve çeklerden 6 sıfır atılıyor

Türkiye, 1 Ocak 2005’den itibaren, sadece banknotlardan değil, çek ve senet gibi ödeme araçlarından da 6 sıfır atıyor. Bugün kesilen ve 1 Ocak 2005 sonrası vadeli çekler ile, yine ödemeleri 1 Ocak 2005’den sonraya sarkan senetler otomatik olarak YTL’ye dönüştürülecek.

1 Ocak 2005’den itibaren hayatımıza girecek olan Yeni Türk Lirası, çek ve senet gibi, ‘kaydi’ paralarda da sıfır atılmasına neden olacak. Bankalardaki hesaplar 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren YTL’ye çevrilecek. Bu nedenle TL olarak düzenlenmiş çekler 2005 yılında ibraz edildiği takdirde YTL olarak ödenecek. Çekler, Bankalararası Takas Odası’nda da YTL’ye çevrilmiş olarak işlem görecek

Burada en sık sorulan sorulardan biri 31 Aralık 2004 tarihinden önce düzenlenmiş TL tutarlı çekler, 1 Ocak 2005 tarihinden sonra bankalara ibraz edildiğinde, karşılıksız çıkması halinde nasıl işlem göreceği. 1 Ocak 2005 tarihinden sonra bankalara ibraz edilen TL tutarlı çeklerin karşılıksız çıkması durumunda Merkez Bankası’na yapılacak bildirimler YTL olarak yapılacaktır.

Senetler konusunda, ise 31 Aralık 2004 tarihinden önce TL tutarlı düzenlenmiş, 2005 yılı ödeme vadeli senetlerin nasıl işlem göreceği merak edilenlerin başında geliyor.

31 Aralık 2004 tarihinden önce TL tutarlı düzenlenmiş olup, vadesi 1 Ocak 2005 veya sonraki bir tarihi taşıyan tahsil ve / veya teminat amacıyla tevdi edilmiş bulunan senetler, 1 Ocak 2005 tarihinde diğer tüm kaydi tutarlar gibi YTL’ye dönüştürülecek. Vadesi 1 Ocak 2005 veya sonraki bir tarihi taşıyan senetlerin ödenmemesi halinde protesto ve diğer hukuki işlemleri YTL para birimi ile sürdürülecek.

Isparta Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (ISMMMO) Başkanı Şükrü Kaya, Yeni Türk Lirası’nın (YTL) en çok muhasebe ve belge düzenini etkileyeceğini ifade ederken, YTL hakkında yeterli bilgilendirmenin yapılmadığını savundu.

Kaya, gelecek yıl vatandaşın cebinde hem Türk Lirası’nın hem de Yeni Türk Lirası’nın bulunacağını, bunun da günlük yaşamda bazı sorunlara neden olabileceğini belirtti.

BELGE DÜZENİ

Değişimden en çok muhasebe ve belge düzeninin etkileneceğini anlatan Şükrü Kaya, yasal düzenleme gereği gelecek yıl bütün mal ve hizmet bedellerinin etiket ve tarife listelerinde, Türk Lirası ve Yeni Türk Lirası üzerinden ayrı ayrı gösterilmesinin zorunlu olduğuna dikkati çekti.

Kaya, yasal düzenleme gereği tedavülde bulunan Türk Lirası banknotlar ve madeni paralarla, Yeni Türk Lirası banknotlar ve madeni paraların bir yıl daha kullanılacağını anlatırken, şöyle konuştu

‘Dolayısıyla halen kullanılmakta olan banknotlar ve madeni paralar, yıl başından itibaren bir yıl daha kullanımda kalacaktır. Malların üzerinde halen geçerli olan para birimine ve Yeni Türk Lirası’na göre fiyat bulunacağı için, her iki para birimine göre o malın veya hizmetin değerini hesaplamak ve ödemek mümkün olabilecektir. Burada üzerinde durulması gereken en önemli konu, YTL’nin tedavüle girmesine üç aydan kısa bir süre kalmış olmasına rağmen, dolaşıma çıkacak para birimine yönelik yeterince aydınlatıcı bilginin henüz verilmemesi veya yapılmamış olmasıdır.’

Diğer ülkelerde yeni para birimlerinin kullanımına başlanılmadan önce, söz konusu para biriminin muhtemel dolandırıcılık olaylarını önlemek üzere çok yönlü tanıtıldığını vurgulayan Kaya, ‘Yaklaşık 60 milyon kişiyi ilgilendiren böylesine önemli bir konuda, henüz gerekli ve etkili bir tanıtım kampanyasının başlatılmamış olması, kanımızca konuya yeterli önemin verilmemiş olmasından kaynaklanmaktadır’ diye konuştu.

YTL, tüketimde geçici yavaşlama yapabilir

YAPI Kredi Bankası Baş ekonomisti Ahmet Çimenoğlu, psikolojik etkilerden dolayı Yeni Türk Lirası’nın (YTL) tüketimde sınırlı ve geçici bir yavaşlamaya neden olabileceğini söyledi.

Çimenoğlu, Türk Lirası’nın (TL) dünyada hiç yenilenmeden bugüne kadar gelebilen en eski bir kaç para biriminden biri olduğunu kaydederek, ‘TL bu bakımdan aslında nostaljik değer taşıyor’ dedi.

Enflasyonun düşmesi ve bunun kalıcı olacağının piyasalar tarafından algılanmasının paradan sıfır atılması için 2 önemli şart olduğunu kaydeden Çimenoğlu, şöyle konuştu:

‘Bizce, 2005’te paradan sıfır atılması ekonomik açıdan uygunsuz olmamakla birlikte, enflasyondaki düşüşün kalıcı olduğu görüşünün yerleşmesi açısından bir yıl sonra olsaydı daha iyi olabilirdi. Çünkü enflasyon kalıcı olmadan paradan sıfır atılmasının olumsuzluklarını Brezilya ve Arjantin örneklerinde gördük. Bu ülkelerde bu kalıcılık sağlanamadığından 4-5 kez paradan sıfır atılmıştır.’

Çimenoğlu, YTL’ye geçişin AB ülkelerindeki Euro’ya geçişle aynı şey olmadığını, Türkiye’de kur dönüşümü gibi bir sorun yaşanmadığından yeni para biriminin enflasyonist etkisinin çok sınırlı kalacağını söyledi.

Yuvarlamadan kaynaklanan çok düşük oranlı enflasyonist etkinin çok sınırlı olacağını ve bunun bir kaç ay sürmesini beklediklerini ifade eden Çimenoğlu, ‘Ancak vatandaşlarımızın YTL’ye geçişle ilgili bilgisi çok az. Bu Merkez Bankası araştırmasında da ortaya çıktı. Dolayısıyla satın almalarda bir tedirginlik yaşanabilir. YTL psikolojik etkilerden dolayı tüketimde sınırlı ve geçici bir yavaşlamaya neden olabilir. Bu da tüketimi bir miktar erteleyebilir’ diye konuştu.

Yapı Kredi Bankası Genel Müdür Yardımcısı Erhan Özçelik ise YTL’ye geçiş sürecinde etkilenebilecek tüm sistemler göz önünde bulundurularak, farklı projeler ürettiklerini ve teknoloji yönetimi tarafından koordine edilen 10 projede 200 uzmanın çalışmalarını sürdürdüğünü bildirdi.

İnsan kaynakları, kredi kartları, fon yönetimi, muhasebe ve hukuk gibi değişik birimlerin Merkez Bankası ve Bankalar Birliği ile işbirliği yaparak, tüm ayrıntıları ve çıkabilecek tüm sorunları saptamaya çalıştıklarını söyledi. Özçelik, YTL’ye geçişin mevduat, krediler, Hazine bonosu, devlet tahvili gibi yatırım araçlarının faiz ve getirilerinde olumlu ya da olumsuz etkilerini beklemediklerini ifade etti.

Esnaf kuruş hesabında biraz zorlanıyor

DEVLET Bakanı Ali Babacan, pazarı gezmesi sırasında yeni lira konusunda pazarcı esnafını oldukça hazır bulduğunu bildirdi. Ancak kuruş hesapları yaparken esnafın biraz zorlandığını kaydeden Babacan, ’500 bin lira 50 kuruş mu olacak 5 kuruş mu olacak gibi. O da tabii zamanla alışveriş yapa yapa alışılacak bir konu’ dedi.

Yaşı büyük olan vatandaşların gençliklerinde kuruş kullandıkları için onların YTL’ye adaptasyonlarının hızlı olacağını düşündüğünü belirten Babacan, gençlerinde çabuk adapte olacaklarını söyledi.

Binay: Bayrama kadar eski TL’nin çoğu toplanır

MERKEZ Bankası Başkan Yardımcısı Şükrü Binay, Kurban Bayramı’na kadar piyasadaki eski paraların büyük bir çoğunluğunu geri çekmiş olacaklarını söyledi. Binay, toplumun yüzde 90’ına yakın bir bölümünün Yeni Türk Lirası’yla ilgili bilgi sahibi olduğunu ifade ederek, paradan 6 sıfır atmanın gerekçelerini ve faydalarını anlattı. Türkiye’de sahte para unsurunun büyük boyutlarda olmadığını vurgulayan Binay, yeni 50’lik ve 100’lük kupürlerde artma ihtimali bulunduğunu söyledi. Binay, paraların güvenlik unsurlarının tanıtımının önemine de dikkati çekti. YTL’ye geçişte yuvarlama etkisi olup olmayacağı tartışmalarına da Binay, ‘Türkiye’de yuvarlanacak hiç bir şey kalmadı. Yuvarlama etkisi pek olmaz hizmet sektöründe belki olabilir’ dedi.

Babacan, pazarda YTL’yi anlattı

EKONOMİDEN Sorumlu Devlet Bakanı Ali Babacan, Keçiören Kardeşler Mahallesi Pazarı’nı dolaşarak esnaf ve vatandaşlar ile 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren eski lira ile birlikte kullanılmaya başlanacak Yeni Türk Lirası (YTL) hakkında sohbet etti, çocuklara kumbara dağıttı.

Devlet Bakanı Ali Babacan, Keçiören Belediye Başkanı Turgut Altınok ile birlikte pazar yerinde dolaşırken, esnafa, pazarda satılan ürünlerin şu anki fiyatlarının 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren yeni lira üzerinde kaç paraya satılacağına ilişkin sorular sordu.

Esnafın milyonları yeni liraya çevirirken zorlanmadığını, ancak 500 bin, 650 bin, 750 bin lira gibi kusuratlı rakamları ise çevirmekte zorluk yaşadığını gören Babacan, eski liranın nasıl yeni liraya çevrilmesi gerektiğini esnaf ve vatandaşlara anlattı.

Babacan, pazara girerken Bağ-Kur’lu yaşlı bir erkek vatandaşın 300 milyon maaş ile geçinemediğini, banka kuyruklarında beklemekten yorulduklarını söylemesi üzerine, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Murat Başesgioğlu’nun bu konuda çalıştığını, yeni yılda zam geleceğini söyledi.

Babacan pazarı dolaşırken, etiketleri kontrol etti, ve büyük boyutlarda basılmış YTL’ler ile kuruşları esnafa ve vatandaşlara anı olarak verdi. Babacan, daha sonra kilosu 750 bin liradan 5 kilo mandalina satın aldı. 20 milyon lirayı pazarcının bozamaması üzerine Babacan, 4 milyon lira vererek paranın üstünü aldı. Babacan, daha sonra aldığı mandalinaların bir kısmını gazetecilere dağıttı.

Ali Babacan, Pazar yerinde gazetecilere bir de açıklamada bulundu. Babacan, yeni liraya geçilmesine bir hafta kala yaptığı bu pazar ziyareti ile pazar esnafı ve halkın yeni liraya ne kadar hazır olduğunu anlamaya çalıştığını söyledi. Babacan, şöyle dedi:

‘Özellikle vurgulamak lazım bizim şu anda kullandığımız banknotlar gelecek yıl boyunca yani 31 Aralık 2005 tarihine kadar bir yıl daha aynen geçerli. Çarşıda, pazarda alışverişte aynen şu anda kullanılan paraları kullanabileceğiz. Şu anki çok sıfırlı paralarımız günlük hayatımızdan birden bire yok olmayacak. Yani cüzdanlarımızda hem 6 sıfırlı liralar hem de yeni liralar bir arada bulunabilecek. Onun için çok acele birden bire sanki para tedavülden kalkıyormuş gibi düşünmemek lazım. Merkez Bankamız, Ziraat Bankamız bunun tadavüle sürümünü yavaş yavaş yapacak. Bir yıl boyunca da hem eski paralarımızı hem yeni paralarımızı aynı anda berebarce kullanıacağız. Zaten etiketlerde hem eski lirayı hem yeni lirayı beraberce göreceğiz. 2005 yılı aslında bir geçiş yılı.’