Doların ateşi yükseldi

Başbakan Bülent Ecevit`in krize karşı acil önlem yasalarının 15 gün içerisinde çıkarılamayacağını söylemesi ve Merkez Bankası`nın (MB) dün ilk kez gerçekleştirdiği 200 milyon dolarlık satış ihalesine 2 milyar dolarlık talebin gelmesi döviz fiyatlarında hızlı yükselişe sebep oldu. Dolar serbest piyasada 1 milyon 250 bin liraya kadar yükseldi.

Ekonomideki darboğazı aşmak için hükümetin, Devlet Bakanı Kemal Derviş`in 15 Nisan`a kadar çıkması gerekir. dediği yasaları çıkarma kararlılığı göstermemesi, her geçen gün piyasalardaki krizi derinleştiriyor. MB`nin dövizde alım ve satım için ihaleler düzenleyeceğini açıklaması sonrasında, döviz fiyatları yükselişe geçti.

MB`nin kararları öncesinde bankalararası döviz kotasyonlarında en iyi satış teklifi 998.000 lira seviyelerindeyken, kararların açıklanmasıyla birlikte satış teklifleri önce 1 milyon liraya, ardından kademeli olarak 1 milyon 200 bin liraya kadar yükseldi. Kapanışta MB, dolar/TL kotasyonlarını alışta 1 milyon 56 bin 544 lira, satışta 1 milyon 61 bin 640 olarak açıkladı.

Serbest piyasaya yansıdı

Bankalararası piyasadaki yükselişler, serbest piyasaya da yansıdı. Kapalıçarşı Ayaklı Borsa`da güne 1 milyon liradan başlayan dolar, 1 milyon 90 bin liraya kadar çıktıktan sonra 1 milyon 60 bin liradan kapanırken, döviz büfelerinde 1 milyon 250 bin lira seviyesini gördü. Böylece dolar 1,25 milyon lira ile dalgalı kur sistemine geçildikten sonraki en yüksek değerine ulaşırken, artış oranı, yüzde 81,95 olarak hesaplandı. Dolar, 21 Şubat tarihinde 687 bin liradan satılıyordu.

MB`nin dün ilk kez gerçekleştirdiği döviz ihalesindeki satış miktarının düşük olduğunu ve ay sonu döviz talebinin etkisiyle fiyatların yükselmeye devam ettiğini ifade eden bankacılar, 200 milyon dolar piyasanın döviz talebini karşılamaya yetmedi. Ay sonu olduğu için her gün 300 milyon doların üzerinde işlem oluyordu. İhalede her banka maksimum 40 milyon dolar alabilecek, geri kalan talep de bankalararası piyasadan karşılanacak. Bunun etkisiyle bankalararası piyasada fiyatlar, panikle yukarı geldi.

Birkaç gün sürebilir

MB tarafından atılan bu adımın ardından hâlâ kur politikasına ilişkin bir belirsizlik mevcut; ancak piyasanın çalışması ve fiyat oluşması olumlu. İlk bir iki ihalede talep edenler nedeniyle fiyat yüksek çıkabilir, daha sonra düşer. Dalgalanma bir iki gün daha sürebilir. dediler.

MB`nin dövize yönelik olarak attığı adım genelde olumlu karşılanırken, bu sistem ile bankaların dolar fiyatını piyasada belirleyecekleri ve böylece gerçek anlamda kurun dalgalanmaya bırakılmasına geçileceği belirtildi. Bankacılar, döviz satış ihalesinde çıkan fiyatın piyasaların yönünü belirleyeceğini kaydettiler.

Öte yandan, repo piyasasında günlük ortalama faiz yüzde 83 oldu. TL İnterbank`ta ise gecelik borçlanmalar yüzde 83 tek faiz üzerinden yapıldı.

Borsa`ya $ darbesi

Dün yapılan Merkez Bankası ihalesinin ardından dövizde yaşanan hızlı çıkış ve siyasî belirsizlikler, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası`nda (İMKB) kan kaybının sürmesine sebep oldu. İMKB dün ortalama yüzde 5,98 oranında değer kaybederken, Ulusal 100 Endeksi, 455 puan gerileyerek 7.159 puana indi. Bu aynı zamanda 5 Kasım 1999`dan beri en düşük kapanış seviyesi oldu. 180 trilyon 679 milyar liralık işlem hacmi oluştu.

Dövizdeki hareketlenmenin yeni bir devalüasyona yol açabileceği endişesi, Bakan Derviş`in açıklamalarıyla hükümet ortaklarının açıklamaları arasında farklılıklar olması ve Derviş`in Almanya ziyaretinin iptal edilmesi Borsa`daki gevşemede etkili oldu. Borsa uzmanları, mevcut sıkıntılar devam ederse endeksin 7.000 puanın da altına inebileceğini bildirdiler.