Dünyaya yolsuzluk dersi

Paraşüt, Balina, Vurgun ve Örümcek ağı derken iki yıldır 20 dolayındaki operasyonla yolsuzluğa karşı savaşan Türkiye, bu alanda dünyaya ders vermeye başladı.

Dünya genelinde yolsuzlukla mücadeleye önem veren Birleşmiş Milletler 2000 yılında ‘Yolsuzluğa Karşı Sözleşme’ yayınlama kararı aldı. Bunun için oluşturulan çalışma grubunun 4 - 7 Aralık 2001 tarihinde Arjantin’de yapılan toplantısında Türkiye’nin hazırladığı taslağın yüzde 80’i benimsendi. Arjantin’de kabul edilen taslağın üyeler tarafından kabul edilmesi halinde ‘Dünya Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi’nde en büyük pay Türkiye’nin olacak.


Kara paraya müsadere

Buones Aires’de yapılan toplantıda Fransa, Avusturya, Hollanda, Kolombiya, Meksika, Peru, İsviçre ve Japonya’nın taslakları ile yarışan Türkiye’nin çalışmasını 2000 yılı başından beri 20’den fazla yolsuzluk operasyonuna imza atan Emniyet Genel Müdürlüğü hazırladı.

Maliye Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı’nın görüşleri alınarak son şekli verilen sözleşme taslağı, Avusturya’nın başkenti Viyana’da tüm üye devlet temsilcilerinin katılacağı toplantı ile son şeklini alacak.

‘Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi’nin alt yapısı olan taslakta, adı yolsuzluğa karışan seçilmiş, atanmış, idari yada adli görevi bulunan kamu görevlilerinin tümüne ‘suçluların iadesi’ dahil olmak üzere yeni cezalar geliyor. Yolsuzluk suçlarının tek tek tarif edildiği taslakta, yolsuzlukla elde edilen kazançların kara para sayılması ve müsadere edilmesi öngürülüyor. Sözleşme müsadere sonucunda elde edilen varlıkların, yolsuzluk yapılan ülkeye iadesini öngörüyor. Taslak, kamu görevlileri, kamu hizmetinin görülmesi, kamu kaynaklarının kullanılması ya da kamuyu etkileyen sonuçların ortaya çıkması durumunda yolsuzluğa adı karışan özel ve tüzel kişilerin cezalandırılmasını istiyor.


Hortumcular taslakta

Kamu görevlilerinin aylık kazançlarıyla orantılı olmayan mal varlığı edinmelerinin de ‘haksız zenginleşme’ sayılması öngörülüyor. Sözleşme, ülkeler arasında ortak soruşturma, tanıkların korunması, yargılamının transferi gibi yöntemleri getiriyor.

Sözleşmede, kamuoyunda grup şirketlerine aşırı kaynak aktarımı yanında paravan şirketler kurarak usulsüz kredi işlemleri yapan ve bankalarının içini boşaltanlar ile buna teşebbüs edenlerin de cezalandırılması isteniyor. Yolsuzluğa karşı yasal düzenlemelerin yapılmasını emreden sözleşme taslağında, kamusal mal ve hizmet üreten resmi görevliler yanında bunlara taraf olan özel ve tüzel kişilerin de mal varlıklarının devlete bildirilmesi önerisi de yapılıyor.

Ayrıca kamusal işlemler yapan ve özel kişilerde, yaptıkların işler sonucunda toplumda etki yaratmaları durumunda da yolsuzluk yapan resmi görevliler gibi cezalandırılması isteniyor.


BM`ye göre yolsuzluk çeşitleri
* Bir kamu görevlisine, doğrudan yada dolaylı olarak yapması gereken bir görevi yerine getirmesi yada yapmaması için menfaat sağlanması, teklif edilmesi ile o görevlinin menfaat talep etmesi.

* Kendi görev alınına girmediği halde menfaat karşılığı görevi yerine getirecekmiş gibi menfaat talep edilmesi yada teklif edilmesi.

* Haksız menfaat sağlanmasına aracılık edilmesi.

* Kamusal işlerle, hile ve desise ile birinin veya bir başkasının zararına yol açmak, ya da menfaat sağlamak.

* Bankalar ve diğer finans kurumlarında tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak veya açılması gereken bir krediye engel olmak.

* Kamusal işlerde, başkasına ait olan ve kendisine geçici verilen şeylerleri kullanarak haksız menfaat sağlamak.

* Karar mekanizmalarındakiler üzerinde etkisi olduğunu iddia eden kişilerin, doğrudan veya dolaylı olarak haksız menfaat talep etmesi veya bu kişilere menfaat teklif edilmesi.