Vatandaşlık numarasını ’çifte rezervasyona’ benzettiler
En büyük e-devlet projesi, MERNİS adeta çöktü. 130 milyon kaydı barındıran ve yaklaşık 30 milyon dolara mal olduğu belirtilen sistemdeki kayıtların yüzde 25’ten fazlasının da hatalı yapıldığı ortaya çıktı.
Olaya, Nüfus Genel Müdürlüğü’ndeki merkezi sisteme online giriş yapabilen 943 ilçe nüfus müdürlüklerinin neden olduğu düşünülürken, aynı TC Kimlik numarasına sahip birden fazla kişi ve birden fazla TC Kimlik Numarası’na sahip on binlerce kişinin bulunduğu müfettişlerce tespit edildiği bildirildi.
TÜRKİYE’nin en büyük e-devlet projesi olan 22 yılın emeği MERNİS (Merkezi Nüfus İşletim Sistemi) adeta çöktü. 130 milyon kaydın yer aldığı ve yaklaşık 30 milyon dolara mal olan sistemde bulunan kayıtların yüzde 25’ten fazlasının hata verdiği bildirildi. Olay, Mersin’de meydana gelen sahtekarlık olayı ile ortaya çıktı. Emniyet Genel Müdürlüğü kayıtlarına da giren skandala konu olan ilde nüfus müdürlüğünde görevli bir personelin, hazırladığı nüfus kağıdına rahatlıkla TC Kimlik Numarası girebildiği ve bunu resmileştirebildiği fark edildi.
ÖRTBAS EDİLDİ: Yaşanan kimlik sahteciliğinin üstü bir anda kapatılırken, bir kişinin kayıtlarının nasıl bu kadar rahat düzenlenebildiği Emniyet Genel Müdürlüğü’nce soruldu. Sözlü yapılan görüşmede, bu kayıtların merkezdeki bilgisayarla eş zamanlı olarak güncellenebildiğini ifade eden Nüfus Genel Müdürlüğü yetkilileri, kötü niyetli memurların girdiği kayıtlar, otomatik olarak tüm Türkiye’de güncellenmiş dediler. Ancak olayın büyüklüğü Sağlık Bakanlığı’nda yaşanan terfi ve atamalarda açığa çıktı. Geçtiğimiz ay yapılan düzenlemede personelin verdiği TC Kimlik Numaraları ile internet üzerinden çıkan kayıtları karşılaştıran bakanlık yetkilileri, hataları görerek Nüfus Genel Müdürlüğü’nden yardım istediler.
ÖZEL BÜRO KURDULAR: Nüfus Genel Müdürlüğü’nde yaşanan MERNİS skandalının en önemli yönü ise kayıtlardan hangilerinin hatalı olduğunun tam olarak belirlenememesinden kaynaklanıyor. Konuyla ilgili başvuruların 2004 yılından itibaren hızla artması üzerine harekete geçen İçişleri Bakanlığı Mülkiye Müfettişleri’nin yaptığı inceleme de olayın boyutlarını resmen ortaya koydu. Müfettişlerin 2004 Ekim’inde hazırladığı raporda, yapılan incelemede aynı TC kimlik numarasına sahip 77 bin 756 kişi tespit ederek, bunlardan 58 bin 558 tanesi halen yaşayan kişilerdir denildi. Aynı TC kimlik numarası almış kişilerin yarısının aslında aynı kişiler olduğunu ve bunların kadın olduğunu belirleyen müfettişler, boşanma ve vatandaşlık işlemleri sırasında ortaya çıkan kayıtların işlenmesinde hatalar yapılmıştır dediler. Raporda, Programın TC Kimlik Numarası üzerinde güncelleme yapılabilmesine olanak sağlamasının en önemli sorun olduğu görülmüştür denildi.
943 GİRİŞ YETKİSİ: Olaya, Nüfus Genel Müdürlüğü’ndeki merkezi sisteme online giriş yapabilen 943 ilçe nüfus müdürlüklerinin neden olduğu düşünülürken, aynı TC Kimlik numarasına sahip birden fazla kişi ve birden fazla TC Kimlik Numarası’na sahip pekçok kişinin bulunduğu müfettişlerce tespit edildi. Toplam 130 milyonu aşkın TC kimlik numarası kayıtlarındaki hataları gidermek için kolları sıvayan Nüfus Genel Müdürlüğü, ilk olarak hatalı çıkan kayıtları ilçelerden istedi. Bu kayıtların 2005 yılında düzeltilmesinin ardından, beklenenin aksine sistem kendi kendine yaşanan her nüfus hareketinde hata üretmeye devam etti. Bugün gelinen noktada hatalı TC Kimlik Numarası oranının yüzde 25’i aştığını farkeden İçişleri Bakanlığı yetkilileri, olaya müdahale ederek sistemin 2007 yılından itibaren Maliye ve Çalışma Bakanlığı ile ortak çalışacağını hatırlatarak, kesin çözüm neyse tespit edin ve hemen gerçekleştirin emrini Nüfus Genel Müdürlüğü’ne verdi.
Duyulmasın diye ihaleye çıkılmadı
TÜM hatanın data hatlarının zaman zaman kesintiye uğraması ve 943 ilçedeki bilgisayarların kayıt güncelleme yetkisiyle, merkez bilgisayar kayıtlarında hatalara neden olmasından kaynaklandığını ifade eden uzmanların önerisini kabul eden bakanlık, olayın duyulmaması için yapılacak işin bir geliştirme-işin devamı gibi gösterilmesine karar verdi. Böylece 400 bin dolara mal olan MERNİS’in yazılımının düzeltilmesi işi, 6 yıl sonra 8.5 milyon dolara ihalesiz şekilde iki firmaya verildi. Sır gibi saklanan şartnamede firma yetkilileri, tüm işlemlerin merkezden yapılacağı bir sistem oluşturacağını kayda alırken, nüfus müdürlüklerindeki bilgisayarların güncelle yetkisini aldı. Çalışmaları 3 aydır devam eden yeni sistemin 2007’de MERNİS’e entegrasyonunun sağlanacağı öğrenilirken, bu işlem yapılırken mecburen tüm Türkiye’deki nüfus işlemlerinin de zaman zaman kesintiye uğrayacağının altını çizdiler.
Maliyeti 30 milyon dolar
DÜNYA Bankası’nın MERNİS Projesi Özelleştirme ve Sosyal Güvenlik Ağı (PİAL) kapsamında açtığı 5.5 milyon dolarlık kredinin, 3.5 milyon dolarlık kısmının kullanıyla başlatılan projede, kağıt üzerinde bulunan 122 milyon 145 bin 860 nüfus hareketi elektronik ortama taşınmış, ardından da 2000 yılının sonunda, bu kayıtlara TC Kimlik Numarası verilmeye başlanmıştı. 1984 yılından günümüze Nüfus Vakfı ve devletin aktardığı paralarla 30 milyon doların üzerinde para yiyen sistemde, Dünya Bankasından alınan kredinin 1 milyon 100 bin doları alt yapı, 400 bini ise MERNİS’in çalıştıran yazılım için kullanıldı.
Bakanlık: MERNİS sağlıklı işliyor
ANKA Haber Ajansı’nın MERNİS ile ilgili haberi üzerine İçişleri Bakanlığı bir basın açıklaması yaparak, iddiaları yalanladı. 28 Ekim 2000’den bugüne 64 milyon kişinin, yani nüfusun yüzde 90’ının nüfus cüzdanının yenisiyle değiştirildiği belirtilerek, Bu durumda MERNİS kapsamında kayıtların yüzde 25’inden fazlasının hatalı olduğu iddiası tamamen hayal ürünüdür denildi. Açıklama özetle şöyle:2005 yılından itibaren OKS ve son ÖSS sınavlarında yaklaşık 3 milyon kişiyi ilgilendiren bütün veriler Kimlik Paylaşım üzerinden alınmış ve kullanılmış ve hiçbir sorun da yaşanmamıştır.
DOĞRU DEĞİL: Haberde yer alan kimlik sahteciliğinin üstünün kapatıldığı iddiası da doğru değildir. Mersin ilçe nüfus müdürlüklerinde görevli hiçbir personelin sahte kimlik düzenlemesi söz konusu olmamıştır. Ancak geçtiğimiz ay Adana ili Yüreğir ilçesinde görevli bir personelin sahte nüfus cüzdanı düzenlemesi tespit edilmiştir. Merkez ve taşra arasında zaman zaman iletişim hatlarında meydana gelen kesintiler nedeniyle hiçbir şekilde veri kaybı olması söz konusu değildir. Kesintiler sırasında merkeze iletilemiyen datalar bağlantı tekrar açıldığında otomatik olarak merkeze yansıtılmaktadır.
