Program pahalıya maloldu

21 Şubat`ta geri adım atılan program 14 şirketin tahtasının kapanmasına ve 145 bin yatırımcının mağdur olmasına neden oldu. Şirketler faaliyetlerini durdurma noktasına gelirken, 10.9 milyar dolarlık döviz çıktı.

Hükümetin 9 Aralık 1999 tarihinde uygulamaya başladığı, kura dayalı istikrar programı, 21 Şubat 2001`de iflas ederken, program süreci borsacılara pahalıya mal oldu. 8 bankanın TMSF bünyesine alındığı 15 ay içinde, borsadaki 12 şirket krizin etkileriyle zor bir döneme girdi. Krizin etkisiyle işlemlerin kapatıldığı tahtalarda toplam 145 bin 56 yatırımcı, likidite imkanını kaybederken, kasım krizindeki 7.5 milyar doların ardından bu hafta da 3.4 milyar dolarlık döviz çıkışı oldu.

İlk darbe bankalara
1999 sonunda uygulamaya giren istikrar programının ilk etkisi bütün benzer programlarda olduğu gibi bankacılık sektöründe görüldü. Aralık ayında Esbank, Yaşarbank, Egebank, Yurtbank ve Sümerbank`ın Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu kapsamına alınmasıyla başlayan süreç, bankacılık sektöründe yeni bir döneminde habercisiydi. Artık Hazine`ye yüksek faizlerle para satarak yüksek karlar yazma dönemi sona ermiş, maliyetlerin önemi artmıştı. Bu duruma ayak uyduran bankalar ayakta kalabilecek, uyduramayanlarsa Fon kapsamına alınacaktı.
Fon`a devredilen banka sayısı 5`le kalmadı, 27 Ekim 2000 tarihinde Dinç Bilgin`in sahibi olduğu Etibank ve Ceylan Holding`e ait olan Bank Kapital de Fon kapsamına alındı. Bu şartlarda kasım krizine kadar gelen bankacılık sektörü krizde de fire verdi. 6 Aralık 2000 tarihinde Cıngıllı Grubuna ait olan Demirbank, krizde elinde bulundurduğu yüksek orandaki Hazine kağıtları nedeniyle likidite krizine girdi ve yükümlülüklerini yerine getiremediği gerekçesiyle Fon kapsamına alındı. Böylece, 1998 yılında el konulan İnterbank ve Bankekspres de dahil olmak üzere Fon kapsamına alınan banka sayısı 11`e ulaştı. Bu bankaların yeniden sisteme kazandırılması konusunda yapılan çalışmalar sonucunda satışa çıkarılan bankalara beklenen ilgi olmadığı için 5 bankanın Sümerbank çatısı altında birleştirilmesi kararlaştırıldı. 20 Şubat 2001 tarihinde Yaşarbank, Yurtbank, Egebank, Bank Kapital, Sümerbank çatısı altında birleştirildi. İnterbank, Bankekspres ve Esbank`ta ise talip olan yerli ve yabancı bankalar çalışmalarını sürdürüyor. Etibank ve Demirbank`ta da satış süreci start aldı. Fon kapsamındaki bankalara 4 büyük kamu bankası da eklendiğinde doğrudan veya dolaylı kamunun elindeki banka sayısı 15`e çıktı. 4 büyük kamu bankasının yanısıra 11 Fon bankasının toplam aktiflerdeki payı 58.7 milyar dolara ulaşırken, özel bankaların aktif büyüklüğü de 67.9 milyar dolara geriledi.

Tezsan tezgahtan çekildi
1997 yılında başlayan ekonomik krizi atlatamayan Emsan Paslanmaz Çelik ve Emsan Beşyıldız`da fabrikalar boşaltılırken, şirketlerin hisse senetleri de kottan çıkartıldı. 1998 krizinin ardından yatırımların durması, bu alanda faaliyet gösteren Tezsan gibi şirketlerin artık üretim yapamamasına neden oldu. 1969 yılında kurulduktan sonra 1985`de İş Bankası tarafından sahiplenen ve 1993 yılında ise Şişecam Topluluğu`na katılan Tezsan, yatırım malı üretmenin faturasını ağır ödedi. Krizden en fazla etkilenen şirketler arasında yer alan Tezsan Takım Tezgahları, tezgah üretiminden tamamen çıktı. Şirket ana sözleşmesini yenileyerek lojistik şirketi haline getirildi.

Apeks Dış Ticaret`ten yapılan açıklamada yönetim kurulu üyesi Olcak Çelik`in 20 Aralık 2000 tarihinde istifa ettiği belirtilerek, ve Yönetim Kurulu`nun 22 Aralık 2000 tarihindeki toplantısında, Kadıköy İkinci Asliye Ticaret Mahkemesine 26 Ekim 2000 tarih ve 2000 / 1573 sayılı sayılı dosya ile istenen bilirkişi tespit raporunda şirket`in pasiflerinin aktiflerinden 2.651.359.000 lira fazla olduğu tespit edildiği ifade edildi. Bu nedenle şirketin sermayesi kaybolduğundan dolayı TTK`nun 324. maddesine istinaden iflasın istendi.

Süren`in şirketlerine haciz
Galatasaray Spor Kulubü Başkanı Faruk Süren`in şirketleri olan Makina Takım ve Transtürk Holding`e 4 banka tarafından ihtiyati haciz uygulanırken, 14 banka ile bir özel finans kuruluşu da 28.9 milyon dolar tutarındaki kredilerini yenilemeyerek geri çağırdı. Bolu eski milletvekili Tevfik Türesin`e ait Mudurnu Tavukçuluk da, depremin ardından yaşanan ekonomik krizi atlatamayan şirketler arasında yer aldı. Tüm üretim tesisleriyle birlikte, büro ve markasını 6 yıllığına Besi Tavukçuluk`a kiralayan şirketin hisselerinde işlemler durduruldu. Mudurnu Tavukçuluk`tan alacaklarını tahsil edemeyen Cargill Gıda Sanayii ve Ticaret İstanbul 1. Asliye Ticaret Mahkemesine başvurarak Mudurnu Tavukçuluk ve kefili Tevfik Türesin`in malvarlığı hakkında ihtiyatı haciz isteminde bulundu. Bankalarla kredilerinin yeniden yapılandırılması görüşmelerini sürdüren şirketin piyasa değeri yüzde 60`ın üzerinde geriledi. Pamukbank 1 trilyon liralık, Demirbank ise 3.4 trilyon liralık ihtiyati haciz takibi başlattı.

Krizin sarstığı şirketler
KEREVİTAŞ: Bankalarla kredilerinin yeniden yapılandırılması görüşmelerini sürdüren şirketin piyasa değeri yüzde 60`ın üzerinde geriledi. Pamukbank 1 trilyon liralık, Demirbank ise 3.4 trilyon liralık ihtiyati haciz takibi başlattı.

MUDURNU: Tesis, büro ve markasını kiraladı. Şirket ve kefili Tevfik Türesin`in malvarlığı hakkında ihtiyatı haciz isteminde bulundu.

EMSAN PASLANMAZEMSAN BEŞYILDIZ: Üretim durdu, fabrikalar boşaltıldı, İMKB kotundan çıkartıldı

TEZSAN: Ekonomide bir gelişme sağlamaması sonucunda 15 Aralık 1999`da üretimini tamamen durdurdu. Hisseler Gözaltı Pazarı`na alındı. Şirket Camiş Lojistik Hizmetleri ismini aldı

ISUZU: TÜSİAD`ın yeni başkanı Tuncay Özilhan`ın şirketi mevcut mamül stoklarının yeterliliği gözönünde bulundurularak 22 Ocak - 2 Şubat 2001 tarihleri arasında üretime ara verdi.

APEKS: 11 Ağustos 2000 trihinden bu yana işlemleri durdurulan Apeks`in geçtiğimiz hafta iflası istendi. Şirketin sermayesi kabyolduğundan iflası istenirken, ikişer adet bilgisayar, faks, yazıcı, sekiz adet döner koltuk muhafaza altına alındı. Bürodaki mevcut mini buzdolabı, beş adet masa, kütüphane, yedi adet etejerin de yediemine bırakıldı.

İHLAS FİNANS: Nakit krizindeki şirketi rahatlatmak için, İhlas Holding, İhlas Finans`a borcu olan bayi şirketlerin borçlarının 400 milyon dolarlık kısmı için İhlas Matbaacılık hisselerini rehin olarak verdi. Şirket 23 Ocak`ta 425 kişiyi işten çıkardı. Personel sayısı 839`dan 385`e düştü. BDDK, yetki belgelerini iptal etti. Tüm personelin iş akdi feshedildi.

TRANSTÜRK HOLDİNG MAKİNA TAKIM: Galatasaray Spor Kulubü Başkanı Faruk Süren`in şirketleri olan Makina Takım ve Transtürk Holding`e 4 banka tarafından ihtiyati haciz uygulanırken, 14 banka ile bir özel finans kuruluşu da 28.9 milyon dolar tutarındaki kredilerini yenilemeyerek geri çağırdı.

MEDYA HOLDİNG : Tasarruf Mevudatı Sigorta Fonunun Etibank`a elkoymasının ardından, her üç hissede de işlemler 20 Ekim 2000 tarihinde durduruldu.

SÖKSA: Ücretsiz izinli olarak çalışan işçilerin izinleri, tekrar uzatıldı.

SİFAŞ: Ekonomik sıkıntıların devam etmesi nedeniyle 340 çalışana ücretli izin kullandırıldı.