`PARAYI TIRTIKLAMIŞLAR`

BDDK Başkanı Akçakoca, İmar Bankası`ndaki gizlenen hesapların başka bir bilgisayar ortamında üretildiği için fark edilemediğini söyledi. Engin Akçakoca, Bunun adı sahtecilik. Bir bankacılık muamelesi yapmışsınızdır, falanca bey adına hesap açıp parayı tırtıklamışsınızdır dedi


DERYA SAZAK: Son olarak İmar Bankası`nda batan 1 katrilyonla Türkiye`nin kanayan yarası bankacılık sektöründeki sorunlar yeniden gündeme geldi. Anlaşılan yeniden yapılandırma sürecinde sıkıntılar devam ediyor. Kamu vicdanı ise bankalarda batan 21.7 milyar doların nasıl tahsil edileceğiyle meşgul.
ENGİN AKÇAKOCA: 2001 ekonomik krizinin de etkisiyle 20 banka Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu`na devredildi. 2000 Aralık`ta yaşanan faiz krizinin ardından bazı bankalar likidite problemine girdi, taahhütlerini karşılayamaz hale düştüler. 6 yılda 20 bankaya el konuldu. Sistem dışına çıkarıldılar.

Tasfiye edildiler.Mesela Türk Ticaret Bankası tasfiye ediliyor, Bayındırbank`ı kendi kullanımımız için tutuyoruz, Pamukbank satış aşamasında. Diğerleri ya satıldı, ya birleştirildi ya da tasfiye edildi. Bu bankalar devre dışı bırakıldığı için Hazine`den 17 milyar dolar almışız. 4.5 milyar dolar da TMSF kaynaklarından koymuşuz... Taahhütlerini karşılamışız. Niçin iflaslarını isteyip, mudi başına 50 milyar lira ödeyip çekilmemişiz. Aksini yapmış olsaydık bu bankaların dışındaki bankalarda olan mevduat, iç ve dış kreditörlerin kredileri de geri çekilme durumunda kalacaktı.

Sistem çökerdi diyorsunuz...Ekonomi komple çökecekti. 35 milyar dolardı, dışarıdan temin edilmiş olan nakdi gayri nakdi krediler, sendikasyonlar.

17 milyar dolarlık maliyetle, 35 milyar dolarlık kredi akışı güvenceye alındı, öyle mi?Türkiye`nin bankacılık sistemi içeride, dışarıda riske girecekti. O zaman çok türbülans vardı, hükümet bir açıklama yaptı, dedi ki: `Biz tüm bankacılık sisteminin pasifini garanti ediyoruz.` BBDK da buna destekleyici bir yorum getirdi. Verilen bu mesaj üzerine ortalık biraz duruldu.

Derviş döneminde IMF`den alınan ek kredilerin 17 milyar doları batık bankalara gitmiş oldu.Bankalar Fon`a alınmakla ilk önce kurtulanlar mevduat sahipleri oldu. Yabancı bankaların veya yerli bankaların parası varsa onlar da ödendi. Bunun oranı küçüktür.

Batık bankalarda hortumlanan paralar?Bu bankalar topladığı parayı kredi olarak bazıları iyi niyetle devlet tahvili olarak plase etmiş. Devlet tahvili dışında kredi olarak plase edenlere baktığımızda çoğu kendi grup şirketlerine plase etmiş.

Toplamı 11 milyar dolar, yanılmıyorsam...Evet 11 milyar doları kendi kullandıkları kaynaklar olarak niteliyoruz. Demek ki bunun dışındaki miktar zararla oluşmuş, kredilerin batmasıyla oluşmuş, devalüasyon zararı girmiş, faizden dolayı tokat yemiş, onun zararı girmiş. O rakam şişmiş.

Sonuçta 11 milyar dolar hortumlanmış.Ben hortum lafını kullanmayı sevmiyorum ama kendi lehlerine kullanmış oldukları kaynak toplamı 11 milyar dolar.

Bu zararlar ve riskler oluşurken bankalar denetlenmiyor mu? Burada BDDK`nın da sorumluluğu var...Yasa size bir oran koymuş, demiş ki; kendi grup şirketlerine özkaynağının yüzde 25`inden fazlasını veremezsin. Bu limitler aşılır da bankanın emin şekilde çalışmasını engelleyecek hatalara yol açarsan bankanı alırım, seni de cezalandırırım demiş.

Suiistimal nerede oluşuyor?Limitin üzerinde kredi kullandırılsa bile zamanında krediler dönüyor, borç servisi yapılıyorsa mesele yok. Sadece limiti aştığı için cezasını ödeyerek bu hayat devam edebiliyormuş.

Güncele girelim, İmar Bankası olayında BBDK da eleştiriliyor, 30 Eylül 2001`de Bankalar Murakıpları, grup risklerinden söz etmesine karşın gereği yapılmıyor?O raporda yazan şu: Grup kendisine limit üzeri kredi kullandırılmıştır. Bankanın emin bir şekilde çalışmasını engelleyecek bir durum yok. Şıkır, şıkır paralar geliyor, o kullandırılan kredilerin faizleri ödeniyor. Reeskontları, anaparalar ödeniyor. Nitekim o tarihten bu yana son bir senede bu grup (Uzanlar) kendi kredileri için 400 milyon dolar geri ödeme yapmış.

Grup şirketlerine 641.6 trilyon kullandırılmış...Kredi servisi var, geri ödemesi olduğu sürece murakıp bankanın emin şekilde çalışmasını engelleyecek bir durum yoktur diyor. Burada cezai bir durum doğuyor ama kanunda ne demişiz: Eğer kendi şirketlerine limitinin üzerinde kredi kullandırıyorsan 2007 sonuna kadar limite inmen gerekiyor.

Bankalar 14. maddeye göre izleniyor, takipte olan bankaların günün birinde batacağı anlaşılamıyor mu? BDDK ayrıca İmar Bankası`na üye atamış.14. madde o zaten, tereddütlü gördüğümüz durumlarda biz içeriye adam koyalım diyoruz, yönetim kurulundan atama yapıyoruz. İmar Bankası 1980`lerden bu yana izleniyor.

Ne yapılmış?Diyelim ki herhangi bir bankada limitin üzerinde kendi şirketlerine açılmış kredi var. Yönetim kuruluna BBDK`dan atama yaptık. Yönetim kuruluna girip, bilançoları izlersiniz, toplantılara katılırsınız. Soru sorarsınız. O kişinin imzası olmadan karar alamazsınız.

`Ödemeyenin ipini çekerim`
Hortumlanan paraların geri dönüşü nasıl olacak? 11 milyar doların...Hortumu, yat kat, han hamamda kullanmış diye görüyorsak ona hortum diyorsak, ona bir kısmı gitmiş ama fabrika kurmuş ona da hortum diyorsak, evet 11 milyar o şekilde gitmiş, kendi fabrikasını kurmuş. Kötü yönetmiş, 2000 - 2001 krizinde batmış. BBDK olarak biz bunlarla önce geri ödeme anlaşması yapmak istiyoruz. Senin peşinde koşayım, 2004`te ödeyemezsen gırtlağını sıkayım, öldüreyim, haciz koyayım, tahsilatını yapama, ödeme demek istemiyorum.

Batıkların bir kısmını yüzdürmek istiyorsunuz...Yüzdürülebilecek olanları yüzdürelim bunun da birinci şartı borç mutabakatı yapacak. Uzun vadede çalış ve öde.

Uzlaşma oluyor mu? 21.7 milyar dolardan tahsil edilen 1.7 milyar dolar. Devede kulak.Ben hakim ortaklarla konuşuyorum. 20 tane banka varsa 20 tane de hakim ortak vardır, onun dışında bu bankaların vermiş olduğu kredilerden zora düşenlerde var. 140 bin küsur tane dosya var. Tasfiyesi gecikmiş.

Çukurova ile yaptınız. 15 yıl vadeli bir plan sanıyorum, ilk taksit temmuzda...İlk faiz bu ay sonu alınacağını varsayıyoruz. Başka gruplarla da ödeme planları yaptık. Ödenmezse ne olacak? İyi niyetli yaklaşıyoruz, netice itibariyle milli servetin bir parçası olan varlıklar var, fabrikası olsun öteki yatırımları, bu protokole imza attı mı, onun ödeme günü var mı ona bakarız. Ödenmezse ipi çekilir. Çünkü bu kadar geniş bir ödeme planı yapmışız, bütün teminatlar neyse hepsini alırız.

Şirket adını değiştirerek devam edenler, borçların takibinden kurtulanlar var. Medyada örneğin...O tamamen yargı olayı. Yargıya suç duyurusunda buluyoruz. Haciz koyduruyoruz ama taraf hacze itirazlarda bulunuyor. İşte genelde yargının uzamasının sebebinden bir tanesi.

Uzan Grubu ile AKP`nin satrancı
İmar Bankası`nda ne oldu?Grup kendisine kaynak aktarıyordu ama aşılan limitler 2007 sonunda normale girecekti. Fakat ÇEAŞ - Kepez olayında nakit akışı aksadığı için bir anda geri ödemelerde sıkıntı oldu, panik yaşandı,mevduat sahibi parasını çekmek için bankaya hücum etti. Ordan gelen kârla kredilerini ödüyorlardı. O zincir bozuldu. O zincir bozulduktan sonra diğer hesaplar devreye girmiş olabilir diye düşünüyoruz, çünkü artık hükümetle karşı karşıya kalmak gibi bir durum oldu.

O noktada siyaset de devreye girdi mi? Uzanlar AKP savaşı... Hükümetin etkisi... ÇEAŞ`a el konulması.Ben bu konuda iki taraf arasında satranç oynandığını düşünüyorum. BDDK olarak biz siyasi etkilenmelerden uzak görev yapmaya çalışıyoruz. Ama onlar kendi aralarında bir satranç oynuyor

Size siyasi telkin ya da baskı yapılıyor mu?BDDK`ya siyasetten bugüne kadar bu konuda hiçbir baskı gelmemiştir.

Peki Çukurova, Kepez`e el konulmasa İmar Bankası batar mıydı, Fon`a devralır mıydınız?Hayır almazdım çünkü bankanın emin bir şekilde çalışmasını önleyecek herhangi bir tespit yoktu. Ancak bu el koymanın etkisiyle nakit akışında, dönüşünde bir problem olduğundan bankada bu patlak verdi. Kanunda, öyle bir şey patlak verdiğinde gereğini yap, diyor.

Açan bilmiyor ki çift hesabı
İmar Bankası`ndaki kayıt dışı durumu, gizlenen hesapları BBDK temsilcisi göremez mi?Kaydı bulunmayan bir şeyi göremezsiniz. Başka bir bilgisayar ortamında üretmişler. Bunu sonradan fark etmek de zor. Ben de eskiden banka müfettişi olarak görev yaptığım için şöyle düşünüyorum: Belki bir mudide probem çıksaydı derinlemesine tahkikat açılırdı, mali polisle birlikte. Ya da bu işe girişen personel dışarıdan ihbar yapsaydı, öyle ortaya çıkardı.

Alan da da satan da mennun mu, çift hesaptan... Daha mı çok kazandırıyor?Açan bilmiyor ki... Nereden bilsin kayıt dışı olduğunu. Parasını yatırıyor. Biz sizin hesabınızı kayıt dışı açıyoruz demiyor ki. Belki öyle bir mudi de yok. Onu da bilmiyorum.

Onlar da hayali olabilir mi?Dışarıda oluşturmuş içeride bir yere sıkıştırmış. Bakın bunun adı sahtecilik. Bir bankacılık muamelesi yapmışsınızdır, falanca bey adına hesap açıp parayı tırtıklamışsınızdır. 500 yatırılmış, 50 göstermişsiniz, bunu yakalarım. Bunu belgelemek zor. Kıbrıs`ta bu kayıtların oluşturulup son gün içeriye sokuşturulduğunu bilemiyorum ki.

Mevduat dışında taahhüt azdı
Fon`a alınan bankalar daha önce bütünüyle tasfiye ediliyordu İmar Bankası`nda farklı bir uygulamaya gittiniz. Neden?Bu işin normali, bu durumda olan bankaları doğrudan tasfiyeye almak. Ancak 2001 yılının başında hükümet ve BBDK tarafından yapılan açıklama nedeniyle bankalar Fon`a alınmak suretiyle tüm taahhütlerine bir garanti getirilmişti.
İmar Bankası vakasında, pasifine baktığınızda önemli boyutu yüzde 95`ten fazlası mevduat. Dolayısıyla mevduatın dışında fazla bir taahhüt yoktu. Öteki işlemlerin çoğu kendi firmalarıyla ilgiliydi. Biz geçmişteki 20 bankaya yapmış olduğumuz gibi eğer bu bankanın hisselerini Fon`a almış olsaydık o zaman Uzanlar`ın taahhütlerini de biz üstlenmiş olacaktık. Ödenmeyen bir teminat mektubu varsa biz tazmin edecektik. Sonra onlardan isteyecektik. Baktık ki çoğunluğu mevduat, o zaman dedik mevduatın garantisini yasal hale getirelim.

İflas masasında ilk alacaklıyız
İmarzedelere ne zaman ödeme yapılacak?Kurul kararı almamız gerekiyor, yakında alacağım. Gerçek hak sahibi olanların paraları muhakkak ödenecektir.

İmar Bankası`nda batan miktar nedir?Resmi kayıtlar 750 trilyonluk mevduat olduğunu söylüyor, faiziyle beraber 1 katrilyon. Bunların dışında birtakım hesaplar olabileceğine dair gözlemlerimiz oldu. Esas çalışma onun üzerinde.

Uzanları nasıl sorumlu tutacaksınız? Alacakların tahsilinde...İflas masasında ilk alacaklıyız.