Kola ve rakıda rekabet devri
Bira ve cips pazarından sonra kolalı ve gazlı içeceklerle rakı pazarında da tam rekabete doğru adım atıldı. Rekabet Kurulu, her iki sektörde hâkim durumda olan Mey İçki ile Coca-Cola`nın pazara girişi sınırlayan satış noktaları anlaşmalarının sona erdirilmesine karar verdi.
Bundan sonra, Yeni Rakı, Efe, Burgaz, Anadolu gibi tüm rakı çeşitleri aynı rafta, Coca-Cola, Pepsi ve Cola Turka gibi kola ve gazlı içecekler de aynı soğutucularda satılabilecek. Rekabet Kurumu Başkanvekili Tuncay Songör, Artık, `Yalnız benim ürünümü sat`, `Ürünümü satarsan indirim yaparım` denilemeyecek diye konuştu.
İnceleme 10 ay sürdü
Rekabet Kurulu, Coca-Cola Satış ve Dağıtım A.Ş. ile Mey İçki Sanayi ve Ticaret A.Ş.`nin satış noktalarıyla yaptığı sözleşme ve uygulamalara ilişkin yaklaşık 10 aydır sürdürdüğü incelemelerini tamamlayarak 10 Eylül`de kararını oluşturdu. Rekabet Kurulu Başkanvekili Tuncay Songör, bir grup gazeteciyle yaptığı sohbette kararları açıkladı. Songör, kurulun incelemesi sırasında pazardaki rakip firmaların da görüşlerinin alındığını, incelemeye konu firmaların savunma yaptığını söyledi..
Rekabet Kurulu`nun kararını oluştururken, hâkim durumda, yani pazar payı yüzde 40`ın üzerinde olan firmaların 1 Temmuz 2007`den itibaren grup muafiyetinden yararlanamayacaklarına ilişkin tebliğ de dikkate alındı. Bu çerçevede rakı pazarında yüzde 69 paya sahip olan Mey İçki, kolalı içecekler pazarında yüzde 63, gazlı içecekler pazarında yüzde 53 payı olan Coca-Cola`nın grup muafiyetinden yararlanamayacağına karar verildi. Yani her iki firma diğer firmaların pazara girişini sınırlayan satış noktalarıyla anlaşma yapamayacak. Yani bu firmalar, bayilere, marketlere, büfelere, restoranlara `Yalnız benim ürünümü sat` diyemeyecekler.
Pazara girişler kolaylaşır
Kurulun oybirliğiyle aldığı kararlar uyarınca, her iki pazarda hâkim durumdaki firmalara, grup muafiyetinin yanı sıra `bireysel muafiyet` hakkı da tanınmadı. Songör, karara konu her iki grubun, `tüketici lehine sonuçlar doğurma, teknolojinin gelişmesine katkı sağlama, pazarın önemli bölümünde rekabeti kısıtlamama` gibi koşulları taşımadığına dikkat çekti.
Coca-Cola ve Mey İçki, bu çerçevede satış noktalarıyla, ayrıcalık tanıyan `münhasırlık` sözleşmeleri imzalayamayacaklar. `Bedelsiz ürün, indirim, kota, dolap münhasırlığı` gibi fiiliyatta münhasırlık sonucu doğuran uygulamalara gidemeyecekler.
Rekabet Kurulu Başkanvekili Tuncay Songör, alınan kararları değerlendirirken şunları söyledi: Rakıda Mey İçki`nin, rakip ürünlerin satılmaması sonucunu doğuran anlaşma ve uygulamalarla piyasaya yeni girişleri engelleyerek ya da rakip teşebbüslerin faaliyetlerini zorlaştırarak piyasayı rekabete kapatmasının önüne geçilmiş oldu. Kolalı ve gazlı içecekler pazarında alınan kararın ise gerek teşebbüsler, gerekse tüketiciler açısından önemli sonuçları olacaktır. Bu karar vasıtasıyla kolalı-gazlı içecekler pazarlarına yeni girişler kolaylaşacak ve rakip teşebbüslerin faaliyetlerinin münhasır anlaşmalar yahut uygulamalar yoluyla zorlaştırılmasının önüne geçilecektir. Aynı zamanda tüketicinin satış noktalarında karşılaşabileceği seçeneklerin artması da sağlanmış olacak.
Daha rekabetçi bir piyasa yapısına ulaşmayı amaçlayan her iki kararla birlikte, kolalı-gazlı içeceklerle rakı piyasasına girişler kolaylaştırılarak girişimcilerin önü açılmış, genişleyen bir seçme hakkı ve rekabetçi fiyatlar yoluyla tüketiciye fayda sağlanmış olacaktır. Bundan sonra gidilen her restoranda istenilen marka rakı, kola bulunabilecek. Ancak tabii lokantaların, marketlerin kendi tercihlerine biz karışamayacağız, bundan sonra `Benim ürünümü sat, başka satma`, `Şu kadar ürün alırsan bu kadar bedelsiz ürün veririm, indirim yaparım` uygulamaları son bulacak.
Songör, ürünlerini verirken soğutucu dolap da veren firmanın `Bu dolaba sadece benim ürünlerimi koy, diğer ürünleri koyamazsın` diyemeyeceği örneğini de verdi. Songör, gerekçeli kurul kararının taraflara bildirilmesinin ardından uygulamanın `derhal` başlayacağına dikkat çekti.
Songör, her iki şirketin `iyi niyetli tüccar` gibi davranması gerektiğini vurgularken, kararın uygulanmaması durumunda ise kurulun soruşturma açma ve süreli para cezası verme yetkisi olduğunu kaydetti.
Mey: Sözleşmelerimizin yüzde 4`ü
Rekabet Kurulu kararı sonrasında Mey İçki bir açıklama yaptı. Açıklamada: Rekabet Kurulu pazar payı yüzde 40`ın üzerinde olanlara münhasırlık sözleşmesi yasağı getirmiş ve buna uyum için de 1 Ağustos 2008`e kadar süre tanınmıştı.
Biz piyasada zaten çok az sayıda olan ve toplam sözleşmelerimiz içinde payı yüzde 4`ü geçmeyen sözleşmelerimizi bu tebliğ bağlamında elden geçirdik ve tanınan süre içinde bu konuda herhangi bir sorun kalmayacağını biliyoruz. Rekabet Kurulu`nun re`sen yaptığı inceleme sonunda alınan gerekçeli kararın ayrıntıları bize tebliğ edildiğinde bu konudaki görüşümüzü açıklayacağız. Rekabetin eşit koşullarda ve dürüst yürütülmesi dileğimizdir denildi.
`Bütün oyuncuları kapsamalı`
Mey, sadece bir firmaya kısıtlama getirilmesini de eleştirerek şöyle devam etti:
Kurulun kararlarının bedelsiz ürün, indirim, servis sıklığının değiştirilmesi gibi işletmeyle dağıtıcı arasındaki ilişkiden kaynaklanan uygulamaları kontrol altına alacak bir karar vereceğini düşünmüyoruz.
Rakı pazarının henüz oluşum sürecinde olduğu ve sadece yılda birkaç firmanın pazara girdiği dikkate alındığında, sadece bir firmanın her türlü işletmesel ve ticari etkinliğinin kısıtlanarak diğerlerine sınırsız satış imkanının sağlanması, rekabet ortamının yok edilmesi olur. Uygulamaları sınırlayacak bir karar alınırsa, bunun bütün oyuncuları kapsaması gerekir. Piyasada ürünlerini kayıt dışı, inanılmaz indirimlerle ya da bedelsiz veren oyuncular varken bu kararın sadece bizim gibi kurumsal davranan üreticilere uygulanması adil olmadığı gibi haksız rekabet yaratacaktır.
