FRIGO PAK: 2000`de yeni urunle geliyor. Gectigimizyil, hangi sektoru v ehangi pazarlara agirlik verilirse verilsin, tum sanayi sirketleri icin olumsuz bir donemdi. Bu yil ise alinan kararlar isiginda uretim ve satilsarda bir onceki yila oranla daha basirili performanslarin gosterilmesi bekleniyor. Bu yonde hazirliklarini yuruten sirketlerden biri de Frigo Pak. Mevcut sartlar icinde 1999`u iyi gecirmelerine ragmen, ozellikle ihracat agirlikli ve katma deger yaratma ozelligine sahip sirketlerin zorlandigini ifade eden Frigo Pak Yonetim Kurulu Uyesi Haydar Guclu, sektorun uzun vadeli stok tutma ve mevsimsellikten etkilenme ozelliklerinin, bazi olumsuzluklara sebep oldugu gercegini yadsimiyor. Merkez Bankasi`nin para politikasina da elestirel yaklasan Haydar Guclu, `TL, cok degerlendi. cunku, bir paranin degerini bazi faktorlerin carpilip, bolunmesiyle bulamazsiniz. Paranin uluslararasi alandaki rekabet gucu de burada onem kazanir` yorumunu yapiyor. Tum bu olumsuzluklara ragmen cirolarini 1998 seviyesinde tuttuklarini belirten Guclu, karlilikta ise gecen yilin uzerine cikmayi basardiklarini vurguluyor. Guclu, gecici vergi sebebiyle vergi yukleri varmis gibi gorunse de, fiili karliligin yuksek oldugunun altini ciziyor. 1997`de 20 milyon dolara yakin ihracat gerceklestiren Frigo Pak, 1998 ve 1999`da bu rakami 14.5 milyon dolara cekti. Haydar Guclu, sebebini soyle acikliyor: `bu rakamlara ulasinca, o ciroyu saglamak icin bazen cok marjinal isler aliyorsunuz. Bunlarin kar marjlari dusuk oluyor. 1997 ve 1996`da borclanma maliyetimiz yuzde 7 civarindaydi. 1998 ve 1999`da bu rakami 14.5 milyon dolara cekti. Haydar Guclu, sebebini soyle acikliyor: `Bu rakamlara ulasinca, o ciroyu saglamak icin bazen cok marjinal isler aliyorsunuz. Bunlarin kar marjlari dusuk oluyor. 1997 ve 1996`da borclanma maliyetimiz yuzde 7 civarindaydi. 1998 ve 1999`da ise bu oran bir anda yuzde 20`lere cikti. Biz de kendimize bir sinir koyarak, yuzde 11`den fazla borclanmama karari aldik ve ancak bu kadar uretim yapabildik. Daha fazla uretim icin daha fazla isletme sermayesine ihtiyac duyacak, daha fazla borclanacaktik. Bu da maliyeti artiracakti. Ancak, son zamanlarda bankalar borclanma maliyetlerini asagi cekmemiz konusunda destek oluyorlar. Bu durumda, yaza dogru oranlar yuzde 8`li seviyelere gerileyebilir.Bizim icin her 1 puan gerileme 600- 700 bin dolar ciro katkisis aglar. bu, mevsimsellik ozelliklerine de bagli. Hedeflerimizi, yaz sezonu basinda faizlerin seviyesi belirleyecek.` Sirket satislarinda ic pazarin payi yok denecek kadar az. Kendileriyle ayni alanda faaliyet gosterip, agirligi ic pazara yonlendiren sirketlerin oldugunu hatirlattigimiz Guclu, su yaniti veriyor: `Biz, ic pazara satis yapma konusunda calismalarimizi 1980`li yillarda yaptik ve ic pazarin sorunlarii gorduk. bu nedenle ic pazara yonelme dusuncemiz yok. Bizim gibi mevsimsel uretim yapan sirketlerde. Turkiye`dek igibi bir ic pazara yonelmek beraberinde riskleri de getiriyor. Cunku, ihracatta once siparisi alip, ondan sonra uretime basliyoruz. Oysa ic pazarda once markanizla uretim yapip, ardindan satmaya ugrasmaniz gerekiyor. bir yilin malini iki ayda imal edip,. onu satamayinca, Turkiye`deki finansal maliyetler de goz onune alininca, buyuk risk doguyor.` Ancak, Frigo Pak, ic pazardaki etkinligini sifirlamak niyetinde degil. Bunun sebebi ise onumuzdeki yil uretimine baslanacak yeni urun. Sirket, bu urunu yaz aylarinda belli noktalarda satacak. Sonuclara gore de 2001`de tam olarak uretilmeye ve pazarlanmaya baslanacak. Sirketin ihracatinda ilk sirayi Avrupa ulkeleri aliyor. Gectigimiz yil Amerika ve Japonya pazarina da girdiklerine deginen Haydar Guclu, yeni pazar arayislari olup olmadigini sordugumuzda, kesin olarak varolan pazarlarda buyumeyi tercih ettikleri, yeni pakar arayisi icinde olmadiklari yanitini veriyor. Guclu, buna sebep olarak girilmesi en zor ve en buyuk pazarlarda halihazirda varolmalarini gosteriyor. Ihracat esnasinda izlenen pazarlama stratejileri ulkeden ulkeye farklilik gosteriyor. Ingiltere`de ihracat calismalarini ana bayileri kanaliyla gerceklestirdiklerini ifade eden Guclu, `Avrupa pazarinda zaman zaman farkliliklar olabiliyor. Bazilari ithalat yapiyor. Bunlara direkt satis yapiyoruz. Bazilari gumruklenmis mali almayi tercih ediyor` diyor. Ihracat icin alinan siparisi bir miktar fazla ureten Frigo Pak, artani ic pazara yonlendiriyor. Guclu, ihracat icin uretim yapip, artani ic pazara yonlendirme stratejilerini surdureceklerini kaydediyor. Sirketin urun gami, Turkiye`de rekabet gucu olan hammaddelerle sinirli. Ana uretimise narenciye konservesi, portakal, cilek, kiraz, visna ve kornison alaninda. Urun gamini genisletmek yonunde calisma yapmak istediklerini, ancak bu isteklerinin bazi sebeplerle kisitlandigini soyleyen GUclu, sunlari soyluyor: `Devletin yuksek taban fiyatlari nedeniyle ciftciler, garantisi olan urunlere alisik ve yeni urun uretimi konusunda cekimserler. Ancak, biz topragin uretime musait oldugu bazi urunlerin uretimi konusunda calismalar yapiyoruz. Onumuzdeki senelerde urun gamimiz, bu calismalar isiginda genisleyecek. Turkiye`de tarima dayali sanayide bir cok sorun var. cunku, tarim sektoru hep bir oy potansiyeli olarak goruldu. Bazi taban fiyatlarla ub potansiyel kullanildi ve sektor kendi ayagi uzerinde duramadi. Mirasla topraklarin bolunmesi de tarimi olumsuz etkiliyor. Kucuk toprak sahipleri, gecinmek icin urununu pahaliya satmayi tercih ediyor. Tarim Bakanligi bunlarin onune gecmeli.` Bu sorunlara karsi koymak icin gerek sektorel gerekse sirket bazinda baz ionlemler aldiklarini soyleyen Guclu, rekabet gucu elde ettiklerini ancak, bazi konularda, ozellikle de istihdamda azaltima gittiklerini de ifade ediyor. Sirket, 1999 ve 2000`in ilk yarisini darbogaz giderme yatirimlarina ayirdi. sirket, 1999`da 200 milyar liraya yakin yatirim gerceklestirdi. Yeni urunlerle ilgili calismalirin surdurduklerini belirten Guclu, `Yaz aylarinda yapacagimiz pazar arastirmasinin sonuclarina gore, eger bu urunu piyasaya sunmaya karar verirsek, eylul ayinda uretim hatti kurulmasina yonelik hazirliklar start alacak. bu urun, normal uretim hatlarindan farkli bir hatta ihtiyac duyuyor. Gecen yildan bu yila kalan yatirimlarimiz da surecek` diyor. (BORSAANALIZ)