KOC-SABANCI HOLDING: "`Dise dis` mucadele asil simdibasliyor" Turkiye`nin en buyuk iki holding; Koc ve Sabanci arasindaki mucadele 2000 yilinda kizisacak. Her iki grup da siki hazirlandiklari yeni binyilda ayni alanlarda mucadele edecek. Surekli karsilastirilir onlar. Yatirimlariyla, is hacimleriyle, uluslararasi baglanti ve ortakliklariyla... Hatta borsadaki hisse performanslarinda bile kriter birbirleridir. Biri bir alanda ondeyse digeri baska bir alandaki yatirimiyla on plana cikar. Aralarindaki rekabet eskisi kadar yogun olmasa da -artik farkli alanlarda guclu olduklarini kabullenmis gorunuyorlar- hala devam ediyor. Simdiye dek birinin eksik oldugu alani digeri doldurdu. Nitekim Sabanci finansa agirligini koydu, Koc sanayiye. Zaman icinde birbirlerini takip ederek sektor cesitlemesi de yaptilar. Ancak hicbiri alanindaki liderligi digerine kaptirmadi. Ornek mi? Sabanci Holding, perakende sektorune Migros`la damgasini vuran Koc Holding`i takip ederek yillar sonra CarrefourSa`yla sektore girdi. Akbank`la finansta onemli bir yer edinen Sabanci`yi bu kez Kocbank`la Koc Holding izledi. Ancak her iki holding de alanlarindaki zaman farkini cok iyi kullanarak onde kalmayi asardi.Evet, simdiye dek birinin eksik oldugu alanda digeri guclendiyse de bundan sonra cakismalar yasanacak gibi gorunuyor. Cunku her iki devin de bundan sonraki hedeflerinde enerji ve telekomunikasyon gibi gelecegin sektorlerinde yer almak var. Hedefler ayni sektorlere kilitlenince de asil rekabetin 2000`li yillarda hem de "dise dis" yasanacagini dusunmek yanlis olmaz. Evet, asil rekabet simdi basliyor. Ama simdi, simdiye kadar olan rekabete bir goz atalim... Hangisinin hangi alanlarda guclu olduguna bakalim.
PERAKENDEDE KOC: Koc Grubu perakende de yillardir Migros`la tartismasiz lider konumunda. Migros`un magaza sayisi 1999 yili sonunda 300 magazaya ulasti. Sirket sanal ortamda alisverisi yayginlastirmak icin en son Kangurum projesini hayata gecirirken Bakkalim projesini de devreye almaya basladi. Her yil karliligi yuzde 30 oraninda artiran Migros`ta bu yil yuzde 22 buyume bekleniyor. Sirketin yilin ilk dokuz ayindaki kari 7.7 trilyon liradan 15.5 trilyon liraya yukseldi. Ozsermayesi 61.9 trilyon lira olan sirketin dokuz aydaki cirosu 274.9 trilyon lira. Ote yandan Koc`un Azerbaycan`da, Rusya ve Kazakistan`da toplam 8 magazasi bulunuyor. 2004 yilinda yurtdisinda toplam 40, yurticinde 1250 magaza hedefleniyor.Buna karsilik Sabanci sektorde CarrefourSa ile buyumeye calisiyor. 1996`da olusturulan Carrefour-Sabanci ortakligi su anda Adana, Istanbul, Icerenkoy ve Izmit`teki uc magazasi ile hipermarket segmentinde faaliyet gosteriyor. 98-99`da Ankara, Umraniye, Izmir, Bursa ve Bayrampasa`da kurulacak olan yeni magazalarin temelleri atildi. 2002 sonuna kadar hipermarket sayisinin 20`nin uzerine cikarilmasi ve 1,5 milyar dolarin uzerinde ciro hedefleniyor. Ayrica planlar arasinda supermarket ve hard-discount magazacilik isleri de vardir. Halka acik olmamasina ragmen grup icinde onemli bir pay edinecek olan perakende icin uzmanlar, iki yil icinde hizli bir buyume bekliyorlar. Tahminlere gore Holdingin perakendecilik sektoru gelirleri 2002 yilina kadar yilda ortalama yuzde 50 oraninda buyuyecek. Ote yandan hazir giyim perakendeciligi: Sabanci Holding perakende ticaret alaninda buyume stratejisinin bir uzantisi olarak 1999 yilinda Ingiliz Arcadia Plc. Ile (Ingiltere`nin en buyuk 2. magaza zinciri) ortaklik kurarak hazir giyim perakendeciligine adim atti. Farkli bir konseptle sektore girmeyi amaclayan Sabanci Holding, Mart ayinda Turkiye`nin en buyuk fashion store`unu acacak. 2000 yilinda 5 magaza acmayi, 3 yil icinde de 15,000 m2 satis alanina ulasmayi hedefliyor.
FINANSTA SABANCI: Finansta guclu gorunen Grup Sabanci. Bu alandaki bankasi Akbank Turkiye`nin en buyuk bankalarindan. Hatta 250 trilyon lirayi asan karililigi ile sektorun en buyuk bankasi. Banka`nin net faiz gelirleri 99 yilinin ilk dokuz ayinda 277 trilyon liraya yukseldi. Banka ozkaynaklarda 431.5 trilyon lirayla Is Bankasi`ndan sonra ikinci sirada bulunuyor. Kocbank ise Akbank`a oranla cok genc bir banka. Olcek olarak da farkli kulvarlarda bulunuyorlar. 1998 yili kari 38 trilyon lira. Ayni yil Akbank`in kari 197 trilyon lira olmus. Rakamlara da bakildiginda Sabanci`nin Akbank`la Koc`tan daha guclu oldugu goruluyor. Hedeflere gelince... Kocbank 2002 yilinda mevcut 78 subesini 100`e cikarmayi hedefliyor. Hollanda`da bulunan Kocbank Nederland N.V.`ye ek olarak Azerbaycan`da bir Kocbank ve Ozbekistan`da bir leasing sirketi kurmayi da planliyor. Finans sektorunde giderek buyumek icin cok yonlu atilimlarini devam ettirecek olan holdingin en buyuk hedefi Koc Finans`in Akillikart`inin kullanimini yayginlastirmak... Akbank ise her yil oldugu gibi bu yil da sube sayisini 30-40 artiracak. Bu yildan itibaren sube disi bankacilikta onemli bir gelisme bekleyen banka, internet bankaciliginda da buyuyecek.
GIDADA ALANLAR FARKLI: Gida sektorunde Koc Holding daha eski. Ancak her iki grup da bu alanda buyumeye kararli. Koc bir kac yil once Pastavilla`yi gida portfoyune katarken, Sabanci Tikvesli ile bu alanda ataga gecti. Koc bu alanda Pastavilla`nin yanisira Tat, Maret ile Sabanci`dan farkli urunlerde SEK ile ise ayni alanda faaliyet gosteriyor. Koc`un Tat`i Avrupa`nin en buyuk, dunyanin besinci buyuk ureticisi konumunda. Domates urunlerinde ise dunyanin ucuncu buyuk ihracatcisi. Bu sirketin dokuz aydaki kari 978 milyar lira. Yine halka acik gida sirketlerinden Maret`in 99 yili dokuz aylik karliligi yaklasik 350 milyar lira, Pastavilla`nin kari ise 178 milyar lira. Sabanci`nin bu alanda halka acik sirketi bulunmuyor. Holding, Marsa ile yag, kahve, cikolata ve toz icecek uretiyor. Danon ile ortaklik yaparak DanoneSa`yi kuran Holding, Hayat Su ile ataga gecti. Maden suyu da uretmeye basladi. Tikvesli`yi alarak Koc ile sut ve sut urunlerinde rekabete basladi. Holding, gidada yeni urunler ve satin alma yoluyla buyuyor. Su anda yag, su, kahve, toz icecek, cikolata, soda, sut ve sut urunlerinde faaliyet gosteren Sabanci Holding, yakin zamanda biskuvi ve makarna pazarina girmeyi hedefliyor.
OTOMOTIVDE KOC ONDE: Otomotivde Koc, Tofas, Ford Otosan, Otokar, Turk Traktor ile faaliyet gosteriyor. Koc Holding agirlikli olarak otomotiv ve dayanikli tuketim mallari sektorlerinde faaliyet gosterdiginden ekonomideki dalgalanmalardan direkt olarak etkileniyor. 1999 yilinda da ekonomik durgunluk ve yuksek faiz ortami Koc Holding`in ana is kollari olan otomotiv sektorlerinde kuculmeye yol acti. Grubun bu alanda yatirimlari suruyor. Ford Otosan ile 2000 yili sonunda uretime baslayacak olan Izmit`teki Ford-Otosan Fabrikasi`nda 100 bin adet ticari arac uretilecek ve buyuk kismi ihrac edilecektir. Bu toplam 700 milyon dolarlik bir yatirim ve hedef yilda 1 milyar dolarlik ihracat. Tofas bunyesinde ise 260 milyon dolar tutarindaki dunya araci projesi 178 gerceklestirildi. Turkiye`de piyasaya sunulan bu araclarin belli modelleri Avrupa`ya ihrac edildi. Devreye girmis ve onumuzdeki donem devreye girecek Rusya, Polonya, Fas ve Misir`daki fabrikalara Turkiye`de uretilen ana parcalar ihrac edilecek. Tofas Fabrika`nin dokuz aylik 33 trilyon lira zarar ederken, Tofas Ticaret, 16 milyar kar etti. Ford Otosan`in kari ise 284.7 milyar lira oldu. Sabanci Holding ToyotaSa ile faaliyet gosteriyor. 1990 yilinda ortakligi kuran ve 1994 yilinda uretimine baslandi. 100 bin araclik kapasitesi bulunan sirket, kucuk araclarda onemli bir pazar payina sahip bulunuyor. Bunun yanisira Holdingin Temsa, Akkardansa ve Yazakisa isimli sirketleri de var.
DIGER ALANLARDA DURUM NE?: Dayanikli tuketimde Koc Aygaz, Arcelik, Beko ve Demirdokum ile faaliyet gosteriyor. Arcelik Avrupa`nin altinci buyuk ureticisi konumunda. Beko Ingiltere buzdolabi pazarinda yuzde 12 pazar payina sahip. Aygaz LPG`de Avrupa`nin besincisi, Turk Demirdokum ise dokum radyator ve sofbende Avrupa`nin en buyuk bes sirketinden biri. Bir diger sirketi Gazal ise LPG sobada dunyanin en buyuk uc sirketinden biri konumunda. Dayanikli tuketimde son yillara kadar bir varlik gostermeyen Sabanci Sharp`la bu sektore giris yapti.Buna oranla Sabanci ise baska bir alanda; tekstilde daha guclu. Zaten tekstilde Koc`un hicbir faaliyeti de yok. Sabanci`nin en eski sektoru olan tekstilde Yunsa, Bossa, ... bulunuyor. En buyuk sirketlerinden Yunsa`nin 99/9 aylik kari 951.5 milyar lira. Bossa`nin ise 4.3 trilyon lira kar elde etmis. Tekstilde son iki yildir yasanan krize ragmen holding yine de tekstil alaninda kar etmeyi basardi. Kasim 99`da naylon teknolojisi konusunda dunya lideri Amerikan DuPont sirketi ile yuzde 50/50 ortak olan Sabanci Toplulugu, Dusa Arjantin S.A. (DuPont-Sabanci) ve Dusa Brezilya S.A. (DuPont-Sabanci) fabrikalarini uretime acti. Lastik ana hammaddelerinden kordbezi uretecek bu fabrikalar tum Guney Amerika`daki lastik ureticilerine hammadde satmayi hedefliyor. Sabanci ve DuPont yeni yilin Ocak ayinda Hollanda`da poliester konusundaki ortakliklarini realize ettiler. Bu ortaklik sonucu kurulan DuPontSA sirketi DuPont`un Ingiltere Wilton`daki PTA ve resin tesisleri Ingiltere Potypool`daki ve Almanya Uentrop`daki poliester iplik ve elyaf tesisleri ile Sabanci`nin Adana ve Turkiye genelinde tesisleri bulunan polyester iplik ev elyaf, cips, sise DMT ureten sirketi Sasa ile yine Sabanci`nin Ingiltere Garforth`daki teksturize iplik fabrikasini kapsiyor. Yillik cirosu 1 milyar dolar olmasi beklenen DuPontSa bolgenin en buyuk polyester sirketi konumuna geldi...Sabanci`nin bir baska guclu oldugu alan ise cimento... Bir kac bolgede fabrikalariyla faaliyet gosteren Sabanci halka acik sirketleri Akcansa, Cimsa, Oysa Nigde Cimento disinda Oysa Iskenderun Cimento ve Karcimsa`yla sektorde onemli bir paya sahip. 99 yili 9 aylik doneminde Akcansa 10 trilyon lira, Cimsa 9.5 trilyon lira, Oysa Nigde Cimento ise 2.3 trilyonluk bir kara ulasti.
HEDEFLER CAKISIYOR: Simdi gelelim holdinglerin bundan sonra yapacaklarina... Evet simdiye kadar cesitli sektorlerde kimi zaman rekabet ettiler kimi zaman da birbirlerini takip ettiler. Ancak bundan sonrasi onemli. Bundan sonrasinda rekabetin keskin olacagini goz onunde bulunduran her iki grup da 2000 yili hazirliklarina yillar oncesinden basladi. Cunku tek kistas buyumek degildi onlar icin. Globallesme paralelinde dunya pazarlarinda yer edinmek, gelecegi parlak sektorlerde var olmakti onemli olan. Stratejiler de bu paralelde olusturuldu. Yatirimlar belirlendi, yabanci kuruluslarla gorusmeler yapildi. Yeni yila girerken yapilan aciklamalar, gruplarin 2000 yilindan umutlu olduklarini acikca gosteriyordu. Hukumet politikalarini zaman zaman oldukca sert elestiren bu gruplar, bu kez hukumete tam destek veriyor, hedeflerin tutacagina inaniyordu. Hatta kendi makro hedeflerini de hukumetin hedeflerine paralel olarak belirlediler. Bu arada buyuyecekleri alanlari da belirledi gruplar. Bu alanlar surpriz degil. Enerji ve telekomunikasyon... Telekomunikasyon sektorunde telekomunikasyon altyapisi olusturmak, bu altyapiyi isletmek, bu alt yapidan mal ve hizmet pazarlamasi yapmayi planlayan Sabanci Grubu telekomunikasyonu temel faaliyet alanlarindan bir haline getirecek. 1999 yili icerisinde Turk Nokta Net alinarak dunyada ve Turkiye`de hizla gelismekte olan internet sektorune de yatirim yapildi. Ucuncu cep telefonu lisansi icin olusturdugu konsorsiyumda yanina Telefonica, Dogan ve Dogus gruplarini alan Sabanci, Turkiye`de cep telefonu operatoru olmak istiyor. Ayrica Telekom`un ozellestirilmesi ve Turk Telekom`un diger katma degerli hizmetlerinin lisans ihaleleriyle de ilgileniyor. Koc Toplulugu da ayni alanlarda stratejilerini cizdi. Bu amacla Koc Toplulugu teknolojisini gelistirmek icin Ar-Ge merkezleri kurdu, yeni merkezler kurmaya ve mevcut merkezleri de genisletmeye devam ediyor. Koc Toplulugu`nun 1999 yilinda toplam Ar-Ge ve urun gelistirme butcesi 160 milyon dolar olacak. Toplulugun stratejisinin ikinci onemli ayagini, markalarini daha da guclendirerek uluslararasi ticari ortama tasimak ve ihracatini bu markalari ile yapabilmek olusturuyor. Ucuncu ayak ise, yurtdisinda pazar gelistirmek ve pazara hakim olmak...Koc`un onumuzdeki uc yil icin 1.2 milyar dolari yeni alinan enerji isleri ile ilgili olmak uzere toplam 37 milyar dolarlik yatirim plani bulunuyor ve bu yatirimlarin onemli bir bolumu dis pazarlara yonelik. Cunku yurtdisinda buyume ana hedeflerden biri. Bu yatirimlarin bir bolumu 1999`da t amamlandi. .....Koc Grubu, "in" sektorlerde de var olacak onumuzdeki yillarda. Cokuluslu gaz tasimacilik hizmetlerinde sektor lideri olmak amaciyla calismalarini surduren Koc, nihai tuketiciye elektrik ve gaz dagitmak uzere entegre bir sistem olusturmayi amacliyor. Turkiye`nin kurulu elektrik uretim kapasitesinin yuzde 10`unu uretmeyi ve dagitiminda yer almayi, Turkiye`de kullanilacak gazin en az yuzde 5`ini temin etmeyi ve pazarlamayi halen yuzde 6 seviyesinde olan enerji sektoru ciro payini bes yil icinde yuzde 20`lere cikarmayi, bu projelerle madencilik, insaat, bankacilik, sigortacilik sirketlerine de yeni is imkanlari yaratmayi hedefliyor. Bu hedeflere ulasmak icin dogalgaz santralleri icin acilan Yap-Islet Devret modeli 1400 MW`lik Denizli ihalesine teklif verildi, onumuzdeki yil ihaleye cikarilacak Hamitabat, Ambarli A+B ve Ovaakca santrallerine teklifler verilecek. Elektrik projelerinde dogalgaz yakitla 3000 MW`a ulasilmasi ongoruluyor. Onumuzdeki aylarda Yap-Islet-Devret modeliyle ihaleye cikarilacak 7 santral ihalesine teklif verecek. Grup, telekomunikasyon alaninda acilacak ihalelere de katilacak. Bu arada elektronik ticaret konusu da gelecek donemde Koc Toplulugu`nun uzerinde yogunlasacagi alanlardan biri.Son olarak holdinglerin yakindan ilgilendigi Petrol Ofisi ihalesiyle de ilgileniyor holding.. POAS`i almayi planlayan holding, Ozellistirme Idaresi Baskanligi`na teklifini verdi.
YABANCILAR NE DIYOR?: Turkiye`nin en buyukleri tabiiki yabancilarin da gozunden kacmiyor. Holdingler hazirliklarini, yatirimlarini ve operasyonlarini surdururken uluslararasi kuruluslarda incelemelerini surduruyorlar. En son yapilan degerlendirmeler iki grubun da uzun vadede buyume potansiyellerini surdurecegini gosteriyor. Merrill Lynch`in Koc Holding icin hazirladigi rapora gore holdingin yil sonu karinin 107 milyon dolar olmasi bekleniyor. 2000 yili kar tahmini ise 132 milyon dolar. Merrill Lynch Tofas ve Otosan`in ancak 2001 yilinda toparlanmaya baslayacagini tahmin ediyor. Faizlerin dusmesiyle beraber Koc Holding istiraklerinin performanslarinda iyilesme yasanacagi dusunuluyor. Yani uzun vadede banka, holding icin olumlu dusunuyor. Grubun yeniden yapilanma operasyonlariyla karliligini artiracak potansiyele sahip oldugu, enerji ve iletisim sektorlerine yapilan yatirimlarin uzun vadede ciddi getiriler saglayacagi belirtiliyor. Bu arada Koc`un internet hizmet saglayiciligina girismesine de dikkat cekiliyor. Bu girisimin Koc`un geleneksel faaliyet alanini olusturan imalat sektorunun disinda yeni arayislara gitmek niyetinin bir gostergesi olarak degerlendiriliyor. Gelelim Sabanci Holding`e... Yine Merrill Lynch`in yaptigi degerlendirmeye gore Sabanci Holding teknolojide avantajli konumda. Perakende sirketleri ve fabrikalarinda en son teknolojinin kullanildigini belirten banka, ozellikle Bridgestone fabrikasinin dunyanin en iyi teknolojisine sahip oldugunu belirtiyor. Grup icin yapilan degerlendirmelerde bankaciliga dikkat cekiliyor. Akbank`in riskinin diger bankalardan dusuk olduguna ve kredi taleplerinin artmasiyla beraber iyi kazanacagi belirtiliyor. Gidada hacim kucuk ama gelisme potansiyelinin yuksek oldugu, cimentoda buyumenin devam edecegi belirtiliyor. Buna karsin ozellikle lastikte yabancilarin pazara girmesiyle grubun payinin azalacagi, otomotivde basarili olunamadigi, sigarada kuculme yasanirken tekstilin grubu zorladigina dikkat cekiliyor. (PARA)
PERAKENDEDE KOC: Koc Grubu perakende de yillardir Migros`la tartismasiz lider konumunda. Migros`un magaza sayisi 1999 yili sonunda 300 magazaya ulasti. Sirket sanal ortamda alisverisi yayginlastirmak icin en son Kangurum projesini hayata gecirirken Bakkalim projesini de devreye almaya basladi. Her yil karliligi yuzde 30 oraninda artiran Migros`ta bu yil yuzde 22 buyume bekleniyor. Sirketin yilin ilk dokuz ayindaki kari 7.7 trilyon liradan 15.5 trilyon liraya yukseldi. Ozsermayesi 61.9 trilyon lira olan sirketin dokuz aydaki cirosu 274.9 trilyon lira. Ote yandan Koc`un Azerbaycan`da, Rusya ve Kazakistan`da toplam 8 magazasi bulunuyor. 2004 yilinda yurtdisinda toplam 40, yurticinde 1250 magaza hedefleniyor.Buna karsilik Sabanci sektorde CarrefourSa ile buyumeye calisiyor. 1996`da olusturulan Carrefour-Sabanci ortakligi su anda Adana, Istanbul, Icerenkoy ve Izmit`teki uc magazasi ile hipermarket segmentinde faaliyet gosteriyor. 98-99`da Ankara, Umraniye, Izmir, Bursa ve Bayrampasa`da kurulacak olan yeni magazalarin temelleri atildi. 2002 sonuna kadar hipermarket sayisinin 20`nin uzerine cikarilmasi ve 1,5 milyar dolarin uzerinde ciro hedefleniyor. Ayrica planlar arasinda supermarket ve hard-discount magazacilik isleri de vardir. Halka acik olmamasina ragmen grup icinde onemli bir pay edinecek olan perakende icin uzmanlar, iki yil icinde hizli bir buyume bekliyorlar. Tahminlere gore Holdingin perakendecilik sektoru gelirleri 2002 yilina kadar yilda ortalama yuzde 50 oraninda buyuyecek. Ote yandan hazir giyim perakendeciligi: Sabanci Holding perakende ticaret alaninda buyume stratejisinin bir uzantisi olarak 1999 yilinda Ingiliz Arcadia Plc. Ile (Ingiltere`nin en buyuk 2. magaza zinciri) ortaklik kurarak hazir giyim perakendeciligine adim atti. Farkli bir konseptle sektore girmeyi amaclayan Sabanci Holding, Mart ayinda Turkiye`nin en buyuk fashion store`unu acacak. 2000 yilinda 5 magaza acmayi, 3 yil icinde de 15,000 m2 satis alanina ulasmayi hedefliyor.
FINANSTA SABANCI: Finansta guclu gorunen Grup Sabanci. Bu alandaki bankasi Akbank Turkiye`nin en buyuk bankalarindan. Hatta 250 trilyon lirayi asan karililigi ile sektorun en buyuk bankasi. Banka`nin net faiz gelirleri 99 yilinin ilk dokuz ayinda 277 trilyon liraya yukseldi. Banka ozkaynaklarda 431.5 trilyon lirayla Is Bankasi`ndan sonra ikinci sirada bulunuyor. Kocbank ise Akbank`a oranla cok genc bir banka. Olcek olarak da farkli kulvarlarda bulunuyorlar. 1998 yili kari 38 trilyon lira. Ayni yil Akbank`in kari 197 trilyon lira olmus. Rakamlara da bakildiginda Sabanci`nin Akbank`la Koc`tan daha guclu oldugu goruluyor. Hedeflere gelince... Kocbank 2002 yilinda mevcut 78 subesini 100`e cikarmayi hedefliyor. Hollanda`da bulunan Kocbank Nederland N.V.`ye ek olarak Azerbaycan`da bir Kocbank ve Ozbekistan`da bir leasing sirketi kurmayi da planliyor. Finans sektorunde giderek buyumek icin cok yonlu atilimlarini devam ettirecek olan holdingin en buyuk hedefi Koc Finans`in Akillikart`inin kullanimini yayginlastirmak... Akbank ise her yil oldugu gibi bu yil da sube sayisini 30-40 artiracak. Bu yildan itibaren sube disi bankacilikta onemli bir gelisme bekleyen banka, internet bankaciliginda da buyuyecek.
GIDADA ALANLAR FARKLI: Gida sektorunde Koc Holding daha eski. Ancak her iki grup da bu alanda buyumeye kararli. Koc bir kac yil once Pastavilla`yi gida portfoyune katarken, Sabanci Tikvesli ile bu alanda ataga gecti. Koc bu alanda Pastavilla`nin yanisira Tat, Maret ile Sabanci`dan farkli urunlerde SEK ile ise ayni alanda faaliyet gosteriyor. Koc`un Tat`i Avrupa`nin en buyuk, dunyanin besinci buyuk ureticisi konumunda. Domates urunlerinde ise dunyanin ucuncu buyuk ihracatcisi. Bu sirketin dokuz aydaki kari 978 milyar lira. Yine halka acik gida sirketlerinden Maret`in 99 yili dokuz aylik karliligi yaklasik 350 milyar lira, Pastavilla`nin kari ise 178 milyar lira. Sabanci`nin bu alanda halka acik sirketi bulunmuyor. Holding, Marsa ile yag, kahve, cikolata ve toz icecek uretiyor. Danon ile ortaklik yaparak DanoneSa`yi kuran Holding, Hayat Su ile ataga gecti. Maden suyu da uretmeye basladi. Tikvesli`yi alarak Koc ile sut ve sut urunlerinde rekabete basladi. Holding, gidada yeni urunler ve satin alma yoluyla buyuyor. Su anda yag, su, kahve, toz icecek, cikolata, soda, sut ve sut urunlerinde faaliyet gosteren Sabanci Holding, yakin zamanda biskuvi ve makarna pazarina girmeyi hedefliyor.
OTOMOTIVDE KOC ONDE: Otomotivde Koc, Tofas, Ford Otosan, Otokar, Turk Traktor ile faaliyet gosteriyor. Koc Holding agirlikli olarak otomotiv ve dayanikli tuketim mallari sektorlerinde faaliyet gosterdiginden ekonomideki dalgalanmalardan direkt olarak etkileniyor. 1999 yilinda da ekonomik durgunluk ve yuksek faiz ortami Koc Holding`in ana is kollari olan otomotiv sektorlerinde kuculmeye yol acti. Grubun bu alanda yatirimlari suruyor. Ford Otosan ile 2000 yili sonunda uretime baslayacak olan Izmit`teki Ford-Otosan Fabrikasi`nda 100 bin adet ticari arac uretilecek ve buyuk kismi ihrac edilecektir. Bu toplam 700 milyon dolarlik bir yatirim ve hedef yilda 1 milyar dolarlik ihracat. Tofas bunyesinde ise 260 milyon dolar tutarindaki dunya araci projesi 178 gerceklestirildi. Turkiye`de piyasaya sunulan bu araclarin belli modelleri Avrupa`ya ihrac edildi. Devreye girmis ve onumuzdeki donem devreye girecek Rusya, Polonya, Fas ve Misir`daki fabrikalara Turkiye`de uretilen ana parcalar ihrac edilecek. Tofas Fabrika`nin dokuz aylik 33 trilyon lira zarar ederken, Tofas Ticaret, 16 milyar kar etti. Ford Otosan`in kari ise 284.7 milyar lira oldu. Sabanci Holding ToyotaSa ile faaliyet gosteriyor. 1990 yilinda ortakligi kuran ve 1994 yilinda uretimine baslandi. 100 bin araclik kapasitesi bulunan sirket, kucuk araclarda onemli bir pazar payina sahip bulunuyor. Bunun yanisira Holdingin Temsa, Akkardansa ve Yazakisa isimli sirketleri de var.
DIGER ALANLARDA DURUM NE?: Dayanikli tuketimde Koc Aygaz, Arcelik, Beko ve Demirdokum ile faaliyet gosteriyor. Arcelik Avrupa`nin altinci buyuk ureticisi konumunda. Beko Ingiltere buzdolabi pazarinda yuzde 12 pazar payina sahip. Aygaz LPG`de Avrupa`nin besincisi, Turk Demirdokum ise dokum radyator ve sofbende Avrupa`nin en buyuk bes sirketinden biri. Bir diger sirketi Gazal ise LPG sobada dunyanin en buyuk uc sirketinden biri konumunda. Dayanikli tuketimde son yillara kadar bir varlik gostermeyen Sabanci Sharp`la bu sektore giris yapti.Buna oranla Sabanci ise baska bir alanda; tekstilde daha guclu. Zaten tekstilde Koc`un hicbir faaliyeti de yok. Sabanci`nin en eski sektoru olan tekstilde Yunsa, Bossa, ... bulunuyor. En buyuk sirketlerinden Yunsa`nin 99/9 aylik kari 951.5 milyar lira. Bossa`nin ise 4.3 trilyon lira kar elde etmis. Tekstilde son iki yildir yasanan krize ragmen holding yine de tekstil alaninda kar etmeyi basardi. Kasim 99`da naylon teknolojisi konusunda dunya lideri Amerikan DuPont sirketi ile yuzde 50/50 ortak olan Sabanci Toplulugu, Dusa Arjantin S.A. (DuPont-Sabanci) ve Dusa Brezilya S.A. (DuPont-Sabanci) fabrikalarini uretime acti. Lastik ana hammaddelerinden kordbezi uretecek bu fabrikalar tum Guney Amerika`daki lastik ureticilerine hammadde satmayi hedefliyor. Sabanci ve DuPont yeni yilin Ocak ayinda Hollanda`da poliester konusundaki ortakliklarini realize ettiler. Bu ortaklik sonucu kurulan DuPontSA sirketi DuPont`un Ingiltere Wilton`daki PTA ve resin tesisleri Ingiltere Potypool`daki ve Almanya Uentrop`daki poliester iplik ve elyaf tesisleri ile Sabanci`nin Adana ve Turkiye genelinde tesisleri bulunan polyester iplik ev elyaf, cips, sise DMT ureten sirketi Sasa ile yine Sabanci`nin Ingiltere Garforth`daki teksturize iplik fabrikasini kapsiyor. Yillik cirosu 1 milyar dolar olmasi beklenen DuPontSa bolgenin en buyuk polyester sirketi konumuna geldi...Sabanci`nin bir baska guclu oldugu alan ise cimento... Bir kac bolgede fabrikalariyla faaliyet gosteren Sabanci halka acik sirketleri Akcansa, Cimsa, Oysa Nigde Cimento disinda Oysa Iskenderun Cimento ve Karcimsa`yla sektorde onemli bir paya sahip. 99 yili 9 aylik doneminde Akcansa 10 trilyon lira, Cimsa 9.5 trilyon lira, Oysa Nigde Cimento ise 2.3 trilyonluk bir kara ulasti.
HEDEFLER CAKISIYOR: Simdi gelelim holdinglerin bundan sonra yapacaklarina... Evet simdiye kadar cesitli sektorlerde kimi zaman rekabet ettiler kimi zaman da birbirlerini takip ettiler. Ancak bundan sonrasi onemli. Bundan sonrasinda rekabetin keskin olacagini goz onunde bulunduran her iki grup da 2000 yili hazirliklarina yillar oncesinden basladi. Cunku tek kistas buyumek degildi onlar icin. Globallesme paralelinde dunya pazarlarinda yer edinmek, gelecegi parlak sektorlerde var olmakti onemli olan. Stratejiler de bu paralelde olusturuldu. Yatirimlar belirlendi, yabanci kuruluslarla gorusmeler yapildi. Yeni yila girerken yapilan aciklamalar, gruplarin 2000 yilindan umutlu olduklarini acikca gosteriyordu. Hukumet politikalarini zaman zaman oldukca sert elestiren bu gruplar, bu kez hukumete tam destek veriyor, hedeflerin tutacagina inaniyordu. Hatta kendi makro hedeflerini de hukumetin hedeflerine paralel olarak belirlediler. Bu arada buyuyecekleri alanlari da belirledi gruplar. Bu alanlar surpriz degil. Enerji ve telekomunikasyon... Telekomunikasyon sektorunde telekomunikasyon altyapisi olusturmak, bu altyapiyi isletmek, bu alt yapidan mal ve hizmet pazarlamasi yapmayi planlayan Sabanci Grubu telekomunikasyonu temel faaliyet alanlarindan bir haline getirecek. 1999 yili icerisinde Turk Nokta Net alinarak dunyada ve Turkiye`de hizla gelismekte olan internet sektorune de yatirim yapildi. Ucuncu cep telefonu lisansi icin olusturdugu konsorsiyumda yanina Telefonica, Dogan ve Dogus gruplarini alan Sabanci, Turkiye`de cep telefonu operatoru olmak istiyor. Ayrica Telekom`un ozellestirilmesi ve Turk Telekom`un diger katma degerli hizmetlerinin lisans ihaleleriyle de ilgileniyor. Koc Toplulugu da ayni alanlarda stratejilerini cizdi. Bu amacla Koc Toplulugu teknolojisini gelistirmek icin Ar-Ge merkezleri kurdu, yeni merkezler kurmaya ve mevcut merkezleri de genisletmeye devam ediyor. Koc Toplulugu`nun 1999 yilinda toplam Ar-Ge ve urun gelistirme butcesi 160 milyon dolar olacak. Toplulugun stratejisinin ikinci onemli ayagini, markalarini daha da guclendirerek uluslararasi ticari ortama tasimak ve ihracatini bu markalari ile yapabilmek olusturuyor. Ucuncu ayak ise, yurtdisinda pazar gelistirmek ve pazara hakim olmak...Koc`un onumuzdeki uc yil icin 1.2 milyar dolari yeni alinan enerji isleri ile ilgili olmak uzere toplam 37 milyar dolarlik yatirim plani bulunuyor ve bu yatirimlarin onemli bir bolumu dis pazarlara yonelik. Cunku yurtdisinda buyume ana hedeflerden biri. Bu yatirimlarin bir bolumu 1999`da t amamlandi. .....Koc Grubu, "in" sektorlerde de var olacak onumuzdeki yillarda. Cokuluslu gaz tasimacilik hizmetlerinde sektor lideri olmak amaciyla calismalarini surduren Koc, nihai tuketiciye elektrik ve gaz dagitmak uzere entegre bir sistem olusturmayi amacliyor. Turkiye`nin kurulu elektrik uretim kapasitesinin yuzde 10`unu uretmeyi ve dagitiminda yer almayi, Turkiye`de kullanilacak gazin en az yuzde 5`ini temin etmeyi ve pazarlamayi halen yuzde 6 seviyesinde olan enerji sektoru ciro payini bes yil icinde yuzde 20`lere cikarmayi, bu projelerle madencilik, insaat, bankacilik, sigortacilik sirketlerine de yeni is imkanlari yaratmayi hedefliyor. Bu hedeflere ulasmak icin dogalgaz santralleri icin acilan Yap-Islet Devret modeli 1400 MW`lik Denizli ihalesine teklif verildi, onumuzdeki yil ihaleye cikarilacak Hamitabat, Ambarli A+B ve Ovaakca santrallerine teklifler verilecek. Elektrik projelerinde dogalgaz yakitla 3000 MW`a ulasilmasi ongoruluyor. Onumuzdeki aylarda Yap-Islet-Devret modeliyle ihaleye cikarilacak 7 santral ihalesine teklif verecek. Grup, telekomunikasyon alaninda acilacak ihalelere de katilacak. Bu arada elektronik ticaret konusu da gelecek donemde Koc Toplulugu`nun uzerinde yogunlasacagi alanlardan biri.Son olarak holdinglerin yakindan ilgilendigi Petrol Ofisi ihalesiyle de ilgileniyor holding.. POAS`i almayi planlayan holding, Ozellistirme Idaresi Baskanligi`na teklifini verdi.
YABANCILAR NE DIYOR?: Turkiye`nin en buyukleri tabiiki yabancilarin da gozunden kacmiyor. Holdingler hazirliklarini, yatirimlarini ve operasyonlarini surdururken uluslararasi kuruluslarda incelemelerini surduruyorlar. En son yapilan degerlendirmeler iki grubun da uzun vadede buyume potansiyellerini surdurecegini gosteriyor. Merrill Lynch`in Koc Holding icin hazirladigi rapora gore holdingin yil sonu karinin 107 milyon dolar olmasi bekleniyor. 2000 yili kar tahmini ise 132 milyon dolar. Merrill Lynch Tofas ve Otosan`in ancak 2001 yilinda toparlanmaya baslayacagini tahmin ediyor. Faizlerin dusmesiyle beraber Koc Holding istiraklerinin performanslarinda iyilesme yasanacagi dusunuluyor. Yani uzun vadede banka, holding icin olumlu dusunuyor. Grubun yeniden yapilanma operasyonlariyla karliligini artiracak potansiyele sahip oldugu, enerji ve iletisim sektorlerine yapilan yatirimlarin uzun vadede ciddi getiriler saglayacagi belirtiliyor. Bu arada Koc`un internet hizmet saglayiciligina girismesine de dikkat cekiliyor. Bu girisimin Koc`un geleneksel faaliyet alanini olusturan imalat sektorunun disinda yeni arayislara gitmek niyetinin bir gostergesi olarak degerlendiriliyor. Gelelim Sabanci Holding`e... Yine Merrill Lynch`in yaptigi degerlendirmeye gore Sabanci Holding teknolojide avantajli konumda. Perakende sirketleri ve fabrikalarinda en son teknolojinin kullanildigini belirten banka, ozellikle Bridgestone fabrikasinin dunyanin en iyi teknolojisine sahip oldugunu belirtiyor. Grup icin yapilan degerlendirmelerde bankaciliga dikkat cekiliyor. Akbank`in riskinin diger bankalardan dusuk olduguna ve kredi taleplerinin artmasiyla beraber iyi kazanacagi belirtiliyor. Gidada hacim kucuk ama gelisme potansiyelinin yuksek oldugu, cimentoda buyumenin devam edecegi belirtiliyor. Buna karsin ozellikle lastikte yabancilarin pazara girmesiyle grubun payinin azalacagi, otomotivde basarili olunamadigi, sigarada kuculme yasanirken tekstilin grubu zorladigina dikkat cekiliyor. (PARA)
Bu haberi okuyanlar bunları da okudu
