Bir devin çöküşünün öyküsü

Rusya`nın petrol devi Yukos, borçları nedeniyle iflasa sürüklenirken hisseleri dün de yüzde 13 değer yitirdi

Kısa süre öncesine kadar Rusya`nın en büyük petrol ihracatçısı olan Yukos, Kremlin`in şimşeklerini üzerine çekmesinin bedeli olarak sadece birkaç ay içinde iflasın eşiğindeki bir şirkete dönüştü.
Petrol rezervleri 14 milyar varile yaklaşan Yukos`un devlet tarafından baskı altına alınmasının resmi nedeni yolsuzluk ve vergi kaçırma olsa da, perde arkasında şirket Başkanı Mihail Hodorkovskiy`nin siyasi ihtirasının Kremlin`i tedirgin etmesinin yattığı düşünülüyor.
Rusya`nın en ünlü cezaevi olan Matroskaya Tişina`daki hücresinde dava dosyasını bitirmeye çalışan ünlü oligark bu süreçte görüşlerini kısmen değiştirdi. Hodorkovskiy, Yukos`u sadece 350 milyon dolara satın aldığı 1990`ların başında yazdığı kitapta halktan Rusya`da artık zenginlerin bulunduğu gerçeğini kabul etmesini istemişti. Birkaç önce de oligarklara sorumsuz davranışları nedeniyle halktan özür dileme çağrısında bulundu.

Borçları 7 milyar dolar
Ancak bu pişmanlık ifadesi işe yaramadı ve Yukos çevresindeki halkayı daraltan yetkililer şirketin 2000 ve 2001`e ait 200 milyar ruble (yaklaşık 6.8 milyar dolar) vergi borcu bulunduğunu açıkladı. Borcun ödenmesi için yarın akşama kadar süre tanınan şirketin hesaplarına da el konuldu. 2003 Ekim`inde 16 dolar düzeyinde olan Yukos hisseleri, şirketin zora girmesinden sonra hızla düştü. Geçen haftasonu icra memurlarının şirkete girmesinden önce hisseler iki günde yaklaşık yüzde 30 değer yitirdi. Hisseler dün de yüzde 13 düştü ve değeri 5.9 dolara geriledi.


15 milyar dolarlık servetten iflasa
Forbes`un en zengin işadamları listesine 15 milyar dolarlık servetiyle giren 41 yaşındaki Hodorkovskiy, işe 1990`ların başında Yukos`u 350 milyon dolara alarak başladı.
Rusya`nın en büyük işadamı haline gelen Hodorkovskiy, komünistler dahil muhalefet partilerine maddi yardım yaptığını açıklayınca şimşekleri üzerine çekti.
Başkanlık seçimlerine girebileceğini ima etmesi ve ardından Kremlin`e en fazla muhalefet yapan gazeteyi satın alması bardağı taşıran son damla oldu.
Yukos`a vergi kaçırma suçlamasıyla dava açıldı, Ekim 2003`te özel uçağına düzenlenen bir operasyonla tutuklandı.
Yukos`un 2000 ve 2001 yıllarına ait yaklaşık 7 milyar doları bulan vergi borcunu ödeyemediği için iflasın eşiğine sürüklendi.
Gelişmeler Yukos hisselerini de sarstı. Hisseler Ekim 2003`ten bu yana 16 dolardan 5.9 dolara gerilerken sadece cuma günü yüzde 17.5, dün de yüzde 13 değer yitirdi.