Patronlardan acı itiraf: Krizde önce işçi attık

İSO`nun ‘Ekonomik Durum Tespiti Anketi’ne göre şirketler krizle mücadele için öncelikle işçi çıkarmayı yeğledi. ‘‘Krize karşı alınan önlemler’’ listesinde ‘işçi çıkarma’ yüzde 36.6`yla birinci sırada yer aldı. İSO Başkanı Tanıl Küçük, ‘‘İşsize bu yıl da umut yok’’ dedi.


İstanbul Sanayi Odası`nın (İSO) 2001 yılı ikinci yarısını kapsayan ‘‘Ekonomik Durum Tespit Anketi’’ne göre, işyerleri krizle mücadele için en çok ‘‘işçi çıkarma’’ önlemine başvurdu. Anket, geçen yıl işten çıkarılanların toplam çalışanlar içindeki payının yüzde 14.1 olduğunu ortaya çıkardı. Bu oran küçük işletmelerde yüzde 24`e kadar yükseldi.

İSO üyesi sanayicilerin yüzde 36.6`sı, krize karşı alınan önlemlerle ilgili soruya, ‘‘İstihdamı azaltmak zorunda kaldık’’ şeklinde cevap verirken, ihracata yönelmek de dahil diğer önlemleri alan sanayicilerin oranı istihdam azaltanların oranını aşamadı. İstihdam, İSO üyelerinin önümüzdeki dönemde azalış olacağını belirttikleri alanlar içinde de yüzde 17.9`luk oran ile ilk sırada yer aldı.

İSO Başkanı Tanıl Küçük, kriz sürecinde sanayi sektörünün kendi kaderiyle başbaşa bırakıldığını belirterek, ‘‘İç pazarda yaşanan daralma sonucu işsizlik, Türkiye`nin önceki dönemlerde görülmeyen boyut ve nitelikte en önemli sorunu haline geldi’’ dedi. Küçük, işsizlere ne zaman iş bulunacağının sorulması üzerine de sanayici için işçi çıkarma kararının çok zor ve istenmeyen bir durum olduğunu söyledi ve ‘‘İş arayanlar için maalesef bu yıl da umut yok. İnşaalah 2003`te istihdam artar diye umut ediyoruz’’ dedi.

2001`DEN DAHA KÖTÜ

Başkan Küçük, sanayiciler olarak Türkiye için her zaman umutlu olduklarını ancak gerçekçi olmaya da özen gösterdiklerini kaydetti. Küçük, ‘‘Bu anketimiz 2001 yılının ikinci yarısını kapsıyordu. 2001`in ilk yarısına göre biraz olumlu beklentiler sözkonusu. Şu anda yapılsa son gelişmeler ışığında olumlu hava geçerli olmayabilir. Enflasyon dışında daha olumsuz beklentiler ifade edilebilir. Biz krizin bittiğini göremiyoruz. Maalesef sanayi komaya giriyor’’ diye konuştu.

2001 yılı ikinci yarısı için en doğru ifadenin, ‘‘kötüye gidiş hızının azalması’’ olduğunu söyleyen Küçük, kişi başına milli gelirin 1990 yılındaki 2 bin 710 dolar baz alındığında 2001 yılı sonu itibariyle yüzde 18.8 oranında küçüldüğünü belirtti. Küçük, 2001 yılı ikinci yarısında İSO üyesi işyerlerinin yüzde 39.8`inde üretim, yüzde 46.8`inde iç satışlar, yüzde 38.9`unda istihdam, yüzde 40.2`sinde yeni siparişler, yüzde 28.6`sından ise dış satışların azaldığını kaydetti.

NASIL ETKİLEDİ?

‘‘2001 yılında yapılan devalüasyonun şirketlerin ihracatını nasıl etkilediği’’ sorusuna karşılık, İSO üyesi işletmelerin yüzde 25.4`ü devalüasyonla olumlu ya da olumsuz hiçbir etki görmediklerini belirttiler. İhracatımızı olumlu etkiledi diyenlerin oranı yüzde 20.4`te kaldı. İşletmelerin yüzde 13.6`sı kur artışının bir yarar getirmediğini, yüzde 6.4`ü de aşırı dalgalanma nedeniyle ihracattan kaçınmak zorunda kaldığını beyan etti.

Anket, krizin atıl kapasite sorununu da büyüttüğü ortaya çıktı. İşyerlerinin yüzde 35.6`sının, yüzde 50`nin altında kapasite kullanım oranı ile çalıştıkları tesbit edildi. İç talebin daralması sonucunda çeşitli ölçeklerde ve sektörlerde faaliyet gösteren firmaların büyük bölümü ihracata yönelmek zorunda olduklarını beyan ettiler.