15 milyar dolarlık baraj krizi

DSİ ile Türkiye Elektrik Üretim A.Ş. arasında 15 milyar dolarlık baraj kavgası çıktı. Enerji Piyasası Düzenleme Kanunu`na göre, DSİ`nin kendisine bağlı 42 hidroelektrik santralını TEÜAŞ`a devretmesi gerekiyor. DSİ, bu barajlar için 15 milyar dolar istedi, iki kurumun arası bozuldu.

Enerji Piyasası Düzenleme Kanunu`na göre, Devlet Su İşleri`nce (DSİ) Türkiye Elektrik Üretim A.Ş`ye (TEÜAŞ) devredilmesi gereken baraj ve hidroelektrik santrallar (HES), iki kurum arasında ciddi gerginliğe yol açtı. TEÜAŞ`ın hiç para vermeden almak istediği 42 baraj için, DSİ 15 milyar dolar talep edince, ipler kopma noktasına geldi.

Yılda 35.2 milyar kilovatsaat elektrik enerjisi üreten barajların devri için, DSİ, TEÜAŞ ile Hazine yetkililerinden oluşan Komisyon, yasal sürelerin dolmasına rağmen soruna çözüm bulamadı.

Yatırımlarını ve inşaatlarını tamamen DSİ`nin yapıp tamamladığı HES`ler TEÜAŞ tarafından işletiliyor. Bu HES`Lerin ürettiği elektriği satan TEÜAŞ, elektrik gelirlerinden DSİ`ye herhangi bir pay aktarmıyor.

YASA NE DİYOR?

Barajların devredilememesi, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Başkanı Yusuf Günay`ın sözünü ettiği ‘elektrikteki gerçek maliyetler’in belirlenmesini geciktiriyor. Yasaya göre DSİ`nin inşa ederek işletmeye aldığı HES`lerin enerji üretimiyle ilgili bölümleri ile taşınmazlarının saptanacak bedel üzerinden TEÜAŞ`a devredilmesi gerekiyor. Anlaşmazlık, HES`lerin devir bedelinin nasıl saptanacağı konusundaki maddede çıktı.

Yasanın ilgili maddesi şöyle:

‘‘Bu tesislerin tespit edilecek bedelleriyle, Hazine Müsteşarlığı tarafından temin edilerek, DSİ`ye tahsis edilen dış kaynaklı proje kredilerinden doğan mali yükümlülükler ve Kamu Ortaklığı Fonu ödemeleri dikkate alınarak tespit edilecek bedelleri üzerinden TEÜAŞ`a devredilir.’’

‘İZ BEDEL’E BAKALIM

DSİ yetkilileri, bu hükmün ‘rayiç bedel’ anlamına geldiği gerekçesiyle, 42 barajın tahmini proje tutarını çıkardı. DSİ, 13.3 milyar dolar olarak saptadığı bu bedeli, bir defada istemediğini bildirerek, 20 yıllık bir sözleşme altında, faizleriyle birlikte yılda 750 milyon dolar formülünü getirdi. DSİ halihazırda yürütülen 33 proje bulunduğunu, 42 barajın devir bedeliyle bu projelere finansman sağlayacağını bildirdi.

Buna karşılık TEÜAŞ, bütçe ve yatırım terminolojisinde ‘iz bedel’ olarak geçen bedeli önerdi. ‘‘İz bedel` bütçede, ne zaman yapılacağı belli olmayan bu nedenle, ihmal edilebilecek kadar küçük miktardaki paraların ‘başlangıç` niyetine konulduğu projeler için kullanılıyor. DSİ, ‘iz bedel`in ‘bedava` ile aynı anlama geldiğini savunarak, bu koşullarda mülkiyetindeki santralları devretmeyeceğini bildirdi.