Rakamlarla 2002 Türkiye ekonomisi

24.12.2002 - 12:33 | Son Güncelleme :

Kriz yorgunu Türkiye, 2002 yılını tahminlerin üzerinde bir büyüme ve öngörülenin altında bir enflasyonla kapatmaya hazırlanıyor

Kriz yorgunu Türkiye, 2002 yılını tahminlerin üzerinde bir büyüme ve öngörülenin altında bir enflasyonla kapatmaya hazırlanıyor.

2000 yılı Kasım ayı ve ardından 2001 Şubat ayında yaşanan krizlerle sarsılan ve geçen yıl yüzde 9.5 oranında küçülen Türkiye ekonomisi, 2002 yılını toparlanmaya çalışarak geçirdi.

Ekonomide, 2001 şubat krizi sonrası dalgalı kura geçilirken, aynı yıl Mayıs ayında uygulamaya giren 3 yıllık ekonomik program ışığında ekonomik göstergeler, bu yılın ikinci üç ayının başında olumlu sinyaller vermeye başladı.

Mayıs ayının ilk günlerinde Başbakan BülentEcevit`in rahatsızlığı ve bununla birlikte başlayan erken seçim tartışmalarının etkisiyle yeniden bozuaya başladı. Ancak Temmuz sonunda erken seçim kararının alınması ekonomiyi rahatlatırken, 3 Kasım seçimlerinden çıkan tek parti iktidarı daolumlu gelişmeleri tetikledi. Bütün bu gelişmeler ışığında, 2002 yılı sonunda yüzde 35 hedeflenen tüketici fiyatları bazında yıl sonu enflasyonu yüzde 31, yüzde 3 hedeflenen büyüme hızı ise yüzde 4 olarak revize edildi.

Ancak yılın ikinci yarısında sanayide üretim ve kapasite kullanımındaki artışa bağlı ekonomide başlayan canlanma nedeniyle, büyüme hızının yüzde 6.5`ler düzeyinde gerçekleşmesi bekleniyor.

ENFLASYON

Yılın ilk aylarında toptan eşyada yüzde 92`ye kadar yükselen enflasyon, yeniden düşüşe geçerek Kasım ayı itibariyle yıllık yüzde 32.8 oldu. Tüketici fiyatlarındaki yıllık artış ise 2002 yılı başında yüzde 73.2 düzeyinde iken, Kasım ayı itibariyle yüzde 31.8 düzeyinde gerçekleşti. Kasım ayı itibariyle yıllık enflasyon, 2001 yılında, toptan eşyadayüzde 84.5, tüketicide ise yüzde 67.3 olmuştu.

BÜYÜME HIZI

2001 yılında eksi yüzde 9.5 olan büyüme hızı, bu yıl tekrar artıyadöndü. Türkiye ekonomisi, bu yılın dokuz ayında yüzde 6.2 büyüdü. Büyüme hızı, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarını kapsayan yılın üçüncü 3 aylık döneminde ise geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 7.8 oldu. DİE`ye göre, yılın üçüncü 3 ayında GSMH, cari fiyatlarla 84 katrilyon 933 trilyon 246 milyar lira, 1987 yılı sabit fiyatlarıyla 37trilyon 451 milyar lira olarak belirlendi.

SANAYİ ÜRETİMİ

Geçen yıl yüzde 8.9 oranında gerileyen sanayi üretimi, bu yılın 10ayında yüzde 8.8 oranında arttı. 2002 Ocak-Ekim dönemindeki üretim artışı, imalat sanayinde yüzde 10.2, elektrik, gaz ve su sektöründe yüzde 5.6 olurken, madencilik sektöründe üretim yüzde 9.6 oranında azaldı. Geçen yılın tamamında üretim madencilik sektöründe yüzde 7.9, imalat sanayi sektöründe yüzde 9.9, elektrik gaz ve su sektöründe de yüzde 1.5 oranında gerilemişti. Öte yandan geçen yıl Aralık ayında yüzde 73.6 olan üretim değeri ağırlıklı kapasite kullanımı, bu yıl Ekim ayında yüzde 80.6`ya yükseldi. Ekim ayında, işletmelerin tam kapasite ile çalışamama nedenleri arasında, yüzde 59.5`luk oranla iç pazarda talep yetersizliği ilk sırada yer aldı. Tam kapasite ile çalışamama nedenlerinden dış pazardatalep yetersizliği yüzde 11.3 ile ikinci, yerli mallarda hammadde yetersizliği yüzde 2.7 ile üçüncü olurken, bunu yüzde 2.4 ile işçilerle ilgili meseleler, yüzde 2.2 ile mali imkansızlık ve yüzde 1.3 ile de ithal mallarda hammadde yetersizliği izledi.

KONSOLİDE BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ...

2002 yılı konsolide bütçesi, Ocak-Kasım döneminde 29 katrilyon 719.1 trilyon lira açık verdi. 11 ayda bütçe harcamaları 99 katrilyon 498.7 trilyon lira, bütçe gelirleri ise 69 katrilyon 779.6 trilyon lira olarak gerçekleşti. Söz konusu dönemde, önemli performans kriterlerinden faiz dışı bütçe fazlası 17 katrilyon 94.1 trilyon lira olarak gerçekleşti. Geçen yılın tamamında bütçe gelirleri 51 katrilyon 812.5 trilyon lira, harcamaları 80 katrilyon 379 trilyon lira düzeyinde gerçekleşirken, bütçe açığı 28 katrilyon 566.5 trilyon lira olmuştu.

DIŞ TİCARET

2002 yılının 9 aylık döneminde ihracat 24.9 milyar dolar, ithalat 35 milyar dolar, dış ticaret açığı 10 milyar dolar oldu. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 71.3 düzeyinde gerçekleşti. 2001 yılının tamamında ihracat 31.2 milyar dolar, ithalat 40.5 milyar dolar olurken, dış ticaret açığı da 9.3 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Aynı tarihte, ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde77 düzeyindeydi.

ÖDEMELER DENGESİ

Merkez Bankası`nın açıkladığı ödemeler dengesi bilançosuna göre, bu yıl Ocak-Eylül döneminde cari işlemler dengesi 80 milyon dolar fazla verdi. Geçen yılın aynı döneminde cari fazla 2 milyar 758 milyondolar oluşmuştu. 2001 yılının sonunda ise cari işlemler dengesi 3 milyar 314 milyondolar fazla vermişti.

DÖVİZ REZERVLERİ

Geçen yıl sonunda 33.1 milyar dolar düzeyinde bulunan, altın ve dövizden oluşan Türkiye`nin uluslararası brüt rezervi, yüzde 14.8 artışla bu yıl Kasım ayı sonunda 38.0 milyar dolara ulaştı. Merkez Bankası`nın döviz rezervleri ise yüzde 42.8 artışla, 13 Aralık`ta 26.7 milyar dolara yükseldi. 2001 yıl sonunda Banka`nın döviz rezervleri 18.7 milyar dolar idi.

İÇ BORÇ STOKU

2001 yılı sonunda 122 katrilyon 157.0 trilyon lira olan iç borç stoku, bu yıl Kasım sonu itibariyle 145 katrilyon 295.6 trilyon lirayaulaştı. Yılbaşına göre bu yılın 11 aylık döneminde stoktaki artış, yüzde 18.9 olarak hesaplandı. Kasım sonu itibariyle iç borç stokunun 110 katrilyon 77.7 trilyon lirası tahvil, 35 katrilyon 217.9 trilyon lirası da bonolardan oluştu. Hazine bu yıl şimdiye kadar, ihale yöntemiyle kamu kağıdı satışı ile yaklaşık 85 katrilyon liralık borçlanmaya gitti. Borçlanmalarda 3 ay, 6 ay, 9 ay gibi kısa vadelerin yanı sıra 12 ay ve 24 ay gibi uzun vadeleri de deneyen Hazine, ihale yöntemiyle bu yılın en yüksek borçlanmasını 3 katrilyon 730 trilyon 525.4 trilyon liralık satışla 23 Ekim tarihinde gerçekleştirdi.

DIŞ BORÇLAR

2001 sonunda 115 milyar 200 milyon dolar olan dış borç stoku ise bu yıl Haziran sonu itibariyle 125 milyar 877 milyon dolar oldu. Dış borç stokunun 110 milyar 657 milyon doları orta ve uzun vadeli borçlardan, 15 milyar 220 milyon doları da kısa vadeli borçlardan oluşuyor. Öte yandan yılbaşından 18 Aralık`a kadar yapılan dış borç ödemeleri ise 17 milyar doları buldu. Hazine 9 milyar 275 milyon dolar, Merkez Bankası 218.1 milyon dolar, diğer kamu sektörü 507.1 milyon dolar ödeme gerçekleştirdi. Bu dönemde, IMF`ye yaklaşık 7 milyar 43 bin dolar ödeme yapıldı. Geçen yılın tamamında 13 milyar 539 milyon dolar tutarında dış borç geri ödemesi yapılmıştı.

DÖVİZ BU YIL MÜDAHALELERDEN UZAK KALDI

Döviz bu yıl, aşırı dalgalanmalar dışında Merkez Bankası müdahalelerinden uzak kaldı. 3 Kasım seçimlerinin ardından piyasalarda esen olumlu havanın etkisiyle Aralık ayının başında 1 milyon 512 bin liraya kadar gerileyen dolar, yeniden 1 milyon 648 bin liraya yükseldi.

Merkez Bankası`nın gösterge niteliğindeki kur rakamlarına göre, 2001 yılının başında 1 milyon 442 bin 272 lira olan ABD Doları`nın TL karşısındaki değeri, geçen sürede yüzde 13.6 oranında artarak, 20 Aralık 2002 itibariyle 1 milyon 638 bin 323 lira oldu. Geçen yıl sonunda 1 milyon 271 bin lira olan Euro`nun Merkez Bankası efektif satış fiyatı, yüzde 32.24 artarak, 1 milyon 680 bin 760 liraya çıktı. Serbest piyasada ise söz konusu dönemde dolar yüzde 14, euro ise yüzde 28 değer kazandı. Geçen yıl sonunda serbest piyasada dolar 1 milyon 444 bin lira, euro i milyon 320 bin lira iken, 20 Aralık itibariyle dolar 1 milyon 648 bin lira, euro da 1 milyon 690 bin lira oldu.

Bankaların Türk Lirası mevduatına uyguladığı faiz oranlarında da düşüş kaydedildi. Bu yıl başında yüzde 50 ile 60 arasında değişen mevduat faiz oranları da yıl sonunda yüzde 40`lara geriledi. Bu yıl başında Hazine ihalelerinde yüzde 70`lerin üzerine çıkan faiz oranı da yılın son aylarında yüzde 50`ler düzeyinde gerçekleşti. Faiz oranları, en son 18 Aralık tarihinde yapılan ihalelerde 91 gün vadede yüzde 45.45`e kadar gerilerken, 350 gün vadede yüzde 51.0, 602 gün vadede yüzde 58.72 düzeyinde gerçekleşti.

MEVDUAT-KREDİ

En son 4 Aralık tarihli verilere göre, 2001 sonunda 107 katrilyon 987.2 trilyon lira olan bankalardaki toplam mevduat, yüzde 16.7 artışla, 126 katrilyon 55.1 trilyon liraya ulaştı. Bankacılık sistemi kredi hacmi ise yüzde 3.3 oranında daraldı. 2001 yıl sonunda 39 katrilyon 94.3 trilyon lira olan kredi hacmi, 4 Aralık 2002 itibariyle 37 katrilyon 800.6 trilyon düzeyine geriledi. Aynı tarih itibariyle bankaların tasfiye olunacak alacakları da 10 katrilyon 117.4 trilyon liraya yükseldi. Bu rakam geçen yıl sonunda 6 katrilyon 421.2 trilyon lira düzeyindeydi.

ÖZELLEŞTİRME

Öte yandan özelleştirme uygulamaları sonucunda yılsonu itibarıyla,bu yıl için hedeflenen 700 milyon dolarlık gelirin, ancak yaklaşık üçte ikisine ulaşılabildi. Yılbaşından bugüne kadar geçen dönemde gerçekleştirilen özelleştirme uygulamaları sonucunda 534 milyon 288 bin 480 dolarlık satış yapılırken, bu rakamın 255 milyon 366 bin 750 doları tahsil edildi.

Yapılan özelleştirme sonucunda işletmelerde herhangi bir blok satış yapılamazken, söz konusu dönemde tesis ve varlık satış veya devri ile gerçekleştirilen uygulamalarda, toplam satış bedeli 6 milyon24 bin 741 dolar olurken, bu rakamın 2 milyon 261 bin 667 doları tahsil edildi.

Özelleştirme uygulamaları ile tesis-varlık satış veya devri sonucunda, Karadeniz Bakır İşletmeleri`nin 3 taşınmazı, TZD, SEKA, TDİve TÜGSAŞ`ın birer taşınmazı, Sümer Holding`in de 7 arsası satıldı. Buna göre KBİ`nin 3 taşınmazının satış bedeli ve tahsilatı 3 milyon 764 bin 672 dolar, TZD, SEKA, TDİ ve Tügsaş`ın taşınmazlarının toplam satış bedeli ve tahsilatı 317 bin 727 dolar olurken, Sümer Holding`in 7 arsasının satış bedeli ve tahsilatı 1 milyon 944 bin 874 dolar oldu. Bu yıl, yurtiçi ve yutdışında halka arz edilen POAŞ`ın özelleştirme işleminden ise 129 milyon 479 bin 256 doları yurtiçi, 38 milyon 891 bin 914 doları da uluslararası halka arzdan olmak üzere, toplam 168 milyon 371 bin 170 dolar özelleştirme geliri temin edildi. Poaş`ın halka arzında elde edilen tahsilat ise yurtiçinde 127 milyon 310 bin 479 dolar, yurtdışında da 38 milyon 308 bin 535 dolar oldu. Böylece POAŞ`ın halka arzında elde edilen toplam tahsilat 165 milyon 619 bin 14 dolar olarak gerçekleşti. POAŞ`ın Temmuz ayı içinde İMKB`degerçekleştirilen satış işlemi sonucunda ise 237 milyon 711 bin 211 dolar satış bedeli elde edildi. Bu uygulama sonucundaki tahsilat ise 70 milyon 814 bin 188 dolar oldu.

Özelleştirme çalışmalarında bugün itibarıyla, 5 işletmenin toplam 145 arsasının yine toplam 5 milyon 981 bin 723 dolarlık satış işlemi de sözleşme imza aşamasında bulunuyor.(A.A.)
Bu haberi okuyanlar bunları da okudu
 
  • BIST
  • DOLAR
  • EURO
  • ALTIN
9.080 Değişim: 0,00% Hacim : 97.150 Mio.TL Son veri saati : 18:05
Düşük 8.864 28.03.2024 Yüksek 9.080
Açılış: 8.864
32,3678 Değişim: 0,16%
Düşük 32,2788 29.03.2024 Yüksek 32,5453
Açılış: 32,3174
34,9666 Değişim: -0,28%
Düşük 34,8774 29.03.2024 Yüksek 35,3786
Açılış: 35,0651
2.325,49 Değişim: 0,22%
Düşük 2.318,08 29.03.2024 Yüksek 2.337,29
Açılış: 2.320,42
bigpara

Copyright © 2024 Tüm hakları saklıdır.
Hürriyet Gazetecilik Matbaacılık A.Ş.

YASAL UYARI:
Piyasa verileri Foreks Bilgi İletişim Hizmetleri A.Ş. tarafından sağlanmaktadır. Üye girişi yapılan Canlı Borsa sayfaları haricinde Hisse senedi verileri 15 dk gecikmelidir. Tahvil-Bono-Repo özet verileri her durumda 15 dk gecikmelidir.

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bununla beraber gerek site üzerindeki, gerekse site için kullanılan kaynaklardaki hata ve eksikliklerden ve sitedeki bilgilerin kullanılması sonucunda yatırımcıların uğrayabilecekleri doğrudan ve/veya dolaylı zararlardan, kar yoksunluğundan, manevi zararlardan ve üçüncü kişilerin uğrayabileceği zararlardan dolayı Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

BIST isim ve logosu "Koruma Marka Belgesi" altında korunmakta olup izinsiz kullanılamaz, iktibas edilemez, değiştirilemez.

BIST ismi altında açıklanan tüm bilgilerin telif hakları tamamen BIST'e ait olup, tekrar yayınlanamaz.