Yeni Donemde Musteri Kral.
Garanti Bankasi GenelMuduru Akin Ongor, hukumetin programa sadik kalmasi halinde ekonomideki canlanmanin yilin ilk dort bes ayinda hissedilecegini soyledi. Para programinin ardindan 2000 yili hedeflerini revize ettiklerini de belirten Ongor`e gore, 2000 yilinda enflasyon yuzde 30`un altinda kalacak, buyume yuzde 4.3-4.5 kur artisi yuzde 20-25 olacak. Hukumetin alinan kararlari uygulamayi surdurmesi halinde ve ozellikle kamu harcamalarini sinirlandirmasi durumunda 2000 yilinda hedeflerin tutturulabilecegini soyleyen Garanti Bankasi Genel Muduru Akin Ongor, banka olarak bes yildir enflasyonsuz donemde bankacilik uzerine calistiklarini ifade etti. "Bes yil once herkes yuksek enflasyonun faizleriyle oynarken, biz odevimizi yapip hazirlanmaya basladik" diyen Ongor ile zorlu 2000 yilini ve Garanti Bankasi`nin bu doneme iliskin hazirliklarini konustuk. Bu yil hangi kesime, ne fatura cikacak?
Bir hukumet var ve bu hukumet istikrarli bir hukumet goruntusunde. Ve baktigimiz zaman onumuzdeki uc dort yil icinde de yonetimde kalacaklarmis gibi kararlilikla yuruyorlar. Ikincisi ekonomik olarak 25-30 yildir gormedigimiz kararlilikla degisimlerin uygulanmaya basladigini goruyoruz. Tabii ekonomik kararlar siyasi kararlilikla desteklendigi, uygulanabildigi surece netice alinabilir. Siyasi kararliligi gosterecege benziyor hukumet ve bunu gosterebildigi takdirde biz 2000`de su anda ilk isaretlerini aldigimiz gelismeleri yasayacagiz. Bir kere enflasyonu dusurmek aci veren bir uygulama. Bunun butun kesimlere, olcusu nispetinde dagitilmasi gerekir.
En basta bir Vergi Yasasi var ve uygulanmaya baslaniyor. Bu devletin ic borclanmasina katkida bulunanlara yuk getirdi. Bizim icin aci verici bir fatura cikartildi. Devlet k_gitlarinin yani sira, KDV`ler, deprem vergisi gibi pek cok konuya da vergi geldi. Tum kesimleri etkileyen bir baska fatura da bu oldu. Bu programa guvenerek biz dahil genis kesimler ucret ayarlamasini buna gore yapti. Fakat program gerceklesmezse calisanlari olumsuz etkileyecek bir durum. Eger boyle bir durum olusursa uc dort ay sonra yeniden ayarlama yapmak durumunda kalacagiz. Bu arada kurlarin belli bir programi ortaya cikti. Doviz girdisi ile ugrasan kesimler bekledikleri kur artisini alamayacak. Enflasyonun birkac puan altinda alacaklar. Ama onlarin TL cinsinden maliyetleri varsa o da dusecek. Dolayisiyla sinirli kalacagini dusundugum bir kayiplari olacak.
Vergi disinda bankacilik sektorune fatura cikacak mi?
Turkiye`de enflasyonun dusmesiyle beraber ic borclanma hacminin azalmasi beklenir. Onunla beraber bankacilik gercek bankaciliga donup musterisini taniyan, bilen ve ona hizmet eden bankaciliga doner. Bazi bankalarimiz buna hazirdir bazi bankalarimiz ise hazir olmayabilir. Onlara fatura cikabilir. Ayrica fatura kamu harcamalarinin artacagini bekleyerek buradan is ve gelir beklentisinde olan kesime cikacaktir. Kuruluslarin konsolide butcede ayrilan gider paylarinin da sinirlanmasi lazim. Tarim sektorunde subvansiyonu desteklemenin sekli degisiyor. Artik dunya fiyatlarina donuk uygulamaya geciliyor. Onun bir faturasi cikacak. Dolasiyla bunlarin populer kararlar olmamasi nedeniyle siyasilere de fatura cikacak. Ancak program tutarli olursa 2001`de kimse sik_yet etmeyecek. Once isci kesimi, alt ve orta gelir kesimi guclenecek.
Siz hukumete ne kadar bir sure taniyorsunuz? Bu program tutmazsa bir hiper enflasyon tehlikesi var mi?
Hukumetin uygulamasi onemli. Su ana kadar kararlarin bir kismi uygulandi. Dolayisiyla bu uygulamalar surdurulur, kamu harcamalari bunun altini ciziyorum, kamu harcamalari, sinirlandirilabilirse ilk birkac ay gecen yilin yansimasi olarak enflasyon yuksek cikabilir. Netice olarak bahar ve yaz aylarinin baslarinda ilk etkilerini gorecegiz. Buradan geriye donus olursa hiper enflasyon olur mu? Tabii ki olur. Latin Amerika`da goruldu. Eskisini de aratacak bir ortam ortaya cikar. Bekliyor musunuz derseniz? Ben beklemiyorum.
Butcenizi hangi hedeflere gore yaptiniz?
Para programi aciklandiktan sonra ikinci kez revize ettik. Kur ve enflasyonu resmi tahmine yakin bir yere getirdik. Enflasyonu yuzde 30`un altinda bekliyoruz. Daha once yuzde 40-50 arasindaydi. Kurlarda yuzde 20-25 arasinda devaluasyon bekliyoruz. Buyumeyi yuzde 4.3-4.5 goruyoruz. Buyume hedefinin biraz altinda kalmis. Evet, orada biraz farkliligimiz var. Cunku faizlerin dusmesi tuketimi canlandiracak. Ancak bu tuketim canlanmasinin uretime yansimasi belli zaman kaymalariyla olacak.
Canlanma ikinci yaridan sonra mi gelecek?
Ilk dort bes aydan sonra diye dusunuyoruz. Faizlerin dusmesi belli canlanma ve hareket getirecek. Ama onun esas lokomotif olarak ekonomiyi canlandirmasinin etkilerini biz nisan, mayis hatta haziran aylarinda gorecegiz. Tuketici faizlerindeki dusus nedeniyle kredi talebinde de ciddi canlanma var. Evet, dogru. Daha da artacak. Nitekim otomotivde yasamaya basladik. Garanti Bankasi otomotivde en buyuk kredi veren kurulus. Payimiz yuzde 20`lere yakin. Yilbasi itibariyle 90 trilyon liralik hacme ulastik. Diger kredilere de talep artacak. Dusuk enflasyon ortaminda banka kredilerini orta gelir grubu ve kucuk ticari isletmeler kullaniyor. Simdi bankalar urunlerini pazarlayacaklari kesimlere yogunlasiyor. Bazi bankalar buna dort bes yildir hazirlaniyor. Bazi bankalar ise simdi hazirlanmaya calisiyor. Bu hazirliklari iki uc sene surer.
Bu programin onemli bir ayagi da yabanci yatirimci. Orada nasil bir seyir izlenecek?
Bu programi destekleyecek dis kaynaklarin cok onemli unsurlari saglandi. Ben yaz aylarinda, belki baharin son aylarinda Turkiye`nin reytinginin yukselmesini bekliyorum. Eger uygulamalar surerse. Bugune kadar yurtdisindaki sermaye hareketleri Turkiye`ye donuk cok sinirliydi. Simdi zannediyorum ki bu kilitler aciliyor. Turkiye`ye sermaye hareketleri 10-15 gunde olmaz. Uygulamalarin yapildigi goruldukce sermaye girisleri artar. Dogrudan yatirimlara gelince, Turkiye`ye yilda 600-700 milyon dolar civarinda para geliyor. Milyarlarca dolar gelecek Turkiye`ye. Yeter ki bu uygulamalar istikrarli olsun. Dogrudan yatirimi ilk aylarda beklemek cok buyuk iyimserlik olur. 2000`li yillarin sonlarina dogru hareketlilik olur diye dusunuyorum. Sermaye hareketlerinde ise nisan, mayislarda canlanma gorebiliriz.
Daha once kotu bir tecrube yasadiniz. Grup yeni ozellestirmelere nasil bakiyor?
Biz dosyalari aldik inceliyoruz. Dogus Grubu bunlarin bir kismina konsorsiyum halinde girecek. Bir kismina ise bakip karar verecek. Ama mutlaka birkac tanesinde olacaktir. 21. yuzyilin stratejik sektorleri neler olacak? Bu yuzyilda Turkiye`nin onu cok acik. Turkiye`nin bulundugu bolge ve insan gucu avantajlari var. Bu genc neslin onumuzdeki donem Turkiye potansiyeline cok buyuk katkida bulunacagina inaniyorum. Bu yuzyilda stratejik agirlik olarak su cok one cikacak. Yeni kusaklar siyasete soyunacak, bu da cok onemli bir umut. Yeni kusaklar bugune kadar yapilmis hatalari gormus bilmis olarak gelecekleri icin daha cagdas yonetecekler. Bugun 10 milyon liralik banknot cikiyorsa eger bu son 15-20 yildir Turkiye`nin idaresinde soz sahibi olanlarin sorumlulugudur. Burada bazi sektorler one cikacak. Bu sektorler hizmet sektorleri olacak. Bankacilik bunlardan biri olabilir, turizm onemli rol oynayacak. Bilgisayar ve internetle ilgili yazilim ve erisim, ayrica bunun ticaretiyle ilgili sektorler, ulastirma sektorleri cok onemli olacak diye dusunuyorum. Turkiye`ye son donemde dis dunyadan da ciddi destek geldi. Turkiye cok onemli stratejik bir degisiklik yapti. Gecmis 10 yilda Turkiye MuslumanArap ulkelerine ters dusmeyelim diye, onlardan hicbir onemli cikar saglamaksizin Israil`e sirtini dondu. Iliskilerini sicak tutarak ama maslahatguzar seviyesinde gorusmelerini surdurdu. Ve derken politik bir degisiklik yapti, Israil`le stratejik isbirligine gitti. Ayni zamanda Bati dunyasi Soguk Savas`tan sonra Turkiye`nin oneminin azaldigini zannederken, Kafkaslar, Balkanlar`da karisikliklari gordu. Turkiye burada cok onemli bir istikrar faktoru. Tum bunlar birlesti. Ayrica dunyanin en guclu devleti ABD`nin de destegini aldik. Bunu da aldiktan sonra onun da baskisiyla Avrupa Birligi cani sikila sikila bizi aday yapmak durumunda kaldi. Bir de bu hukumet cok akillica bir uygulamayla belki depremin getirdigi olumsuzluklari bir avantaja cevirerek Yunanistan`la yumusamayi basardi. AB`ye aday olmayi basarili bir sekilde ele aldi. Eger bu politikalar uyumlu bir liberalizm ile ve baris sureciyle yurutulebilirse Turkiye`nin onu cok acik.
Rusya`nin buradaki beceriksizligi de herhalde etkili oldu?
O cok zor bir ulke. Idaresi zor degisik cumhuriyetlerden olusan bir ulke. O ulkelerle Turkiye`nin cok onemli iliskisi var. Biz onlardan mal alip satiyoruz. Oradaki gelismeler bizi temelden etkiliyor. Ama siyasal boyutta Turkiye`nin Bati icin onemli bir ulke olmasinda oradaki gelismelerin de payi var. (RADIKAL)
Bir hukumet var ve bu hukumet istikrarli bir hukumet goruntusunde. Ve baktigimiz zaman onumuzdeki uc dort yil icinde de yonetimde kalacaklarmis gibi kararlilikla yuruyorlar. Ikincisi ekonomik olarak 25-30 yildir gormedigimiz kararlilikla degisimlerin uygulanmaya basladigini goruyoruz. Tabii ekonomik kararlar siyasi kararlilikla desteklendigi, uygulanabildigi surece netice alinabilir. Siyasi kararliligi gosterecege benziyor hukumet ve bunu gosterebildigi takdirde biz 2000`de su anda ilk isaretlerini aldigimiz gelismeleri yasayacagiz. Bir kere enflasyonu dusurmek aci veren bir uygulama. Bunun butun kesimlere, olcusu nispetinde dagitilmasi gerekir.
En basta bir Vergi Yasasi var ve uygulanmaya baslaniyor. Bu devletin ic borclanmasina katkida bulunanlara yuk getirdi. Bizim icin aci verici bir fatura cikartildi. Devlet k_gitlarinin yani sira, KDV`ler, deprem vergisi gibi pek cok konuya da vergi geldi. Tum kesimleri etkileyen bir baska fatura da bu oldu. Bu programa guvenerek biz dahil genis kesimler ucret ayarlamasini buna gore yapti. Fakat program gerceklesmezse calisanlari olumsuz etkileyecek bir durum. Eger boyle bir durum olusursa uc dort ay sonra yeniden ayarlama yapmak durumunda kalacagiz. Bu arada kurlarin belli bir programi ortaya cikti. Doviz girdisi ile ugrasan kesimler bekledikleri kur artisini alamayacak. Enflasyonun birkac puan altinda alacaklar. Ama onlarin TL cinsinden maliyetleri varsa o da dusecek. Dolayisiyla sinirli kalacagini dusundugum bir kayiplari olacak.
Vergi disinda bankacilik sektorune fatura cikacak mi?
Turkiye`de enflasyonun dusmesiyle beraber ic borclanma hacminin azalmasi beklenir. Onunla beraber bankacilik gercek bankaciliga donup musterisini taniyan, bilen ve ona hizmet eden bankaciliga doner. Bazi bankalarimiz buna hazirdir bazi bankalarimiz ise hazir olmayabilir. Onlara fatura cikabilir. Ayrica fatura kamu harcamalarinin artacagini bekleyerek buradan is ve gelir beklentisinde olan kesime cikacaktir. Kuruluslarin konsolide butcede ayrilan gider paylarinin da sinirlanmasi lazim. Tarim sektorunde subvansiyonu desteklemenin sekli degisiyor. Artik dunya fiyatlarina donuk uygulamaya geciliyor. Onun bir faturasi cikacak. Dolasiyla bunlarin populer kararlar olmamasi nedeniyle siyasilere de fatura cikacak. Ancak program tutarli olursa 2001`de kimse sik_yet etmeyecek. Once isci kesimi, alt ve orta gelir kesimi guclenecek.
Siz hukumete ne kadar bir sure taniyorsunuz? Bu program tutmazsa bir hiper enflasyon tehlikesi var mi?
Hukumetin uygulamasi onemli. Su ana kadar kararlarin bir kismi uygulandi. Dolayisiyla bu uygulamalar surdurulur, kamu harcamalari bunun altini ciziyorum, kamu harcamalari, sinirlandirilabilirse ilk birkac ay gecen yilin yansimasi olarak enflasyon yuksek cikabilir. Netice olarak bahar ve yaz aylarinin baslarinda ilk etkilerini gorecegiz. Buradan geriye donus olursa hiper enflasyon olur mu? Tabii ki olur. Latin Amerika`da goruldu. Eskisini de aratacak bir ortam ortaya cikar. Bekliyor musunuz derseniz? Ben beklemiyorum.
Butcenizi hangi hedeflere gore yaptiniz?
Para programi aciklandiktan sonra ikinci kez revize ettik. Kur ve enflasyonu resmi tahmine yakin bir yere getirdik. Enflasyonu yuzde 30`un altinda bekliyoruz. Daha once yuzde 40-50 arasindaydi. Kurlarda yuzde 20-25 arasinda devaluasyon bekliyoruz. Buyumeyi yuzde 4.3-4.5 goruyoruz. Buyume hedefinin biraz altinda kalmis. Evet, orada biraz farkliligimiz var. Cunku faizlerin dusmesi tuketimi canlandiracak. Ancak bu tuketim canlanmasinin uretime yansimasi belli zaman kaymalariyla olacak.
Canlanma ikinci yaridan sonra mi gelecek?
Ilk dort bes aydan sonra diye dusunuyoruz. Faizlerin dusmesi belli canlanma ve hareket getirecek. Ama onun esas lokomotif olarak ekonomiyi canlandirmasinin etkilerini biz nisan, mayis hatta haziran aylarinda gorecegiz. Tuketici faizlerindeki dusus nedeniyle kredi talebinde de ciddi canlanma var. Evet, dogru. Daha da artacak. Nitekim otomotivde yasamaya basladik. Garanti Bankasi otomotivde en buyuk kredi veren kurulus. Payimiz yuzde 20`lere yakin. Yilbasi itibariyle 90 trilyon liralik hacme ulastik. Diger kredilere de talep artacak. Dusuk enflasyon ortaminda banka kredilerini orta gelir grubu ve kucuk ticari isletmeler kullaniyor. Simdi bankalar urunlerini pazarlayacaklari kesimlere yogunlasiyor. Bazi bankalar buna dort bes yildir hazirlaniyor. Bazi bankalar ise simdi hazirlanmaya calisiyor. Bu hazirliklari iki uc sene surer.
Bu programin onemli bir ayagi da yabanci yatirimci. Orada nasil bir seyir izlenecek?
Bu programi destekleyecek dis kaynaklarin cok onemli unsurlari saglandi. Ben yaz aylarinda, belki baharin son aylarinda Turkiye`nin reytinginin yukselmesini bekliyorum. Eger uygulamalar surerse. Bugune kadar yurtdisindaki sermaye hareketleri Turkiye`ye donuk cok sinirliydi. Simdi zannediyorum ki bu kilitler aciliyor. Turkiye`ye sermaye hareketleri 10-15 gunde olmaz. Uygulamalarin yapildigi goruldukce sermaye girisleri artar. Dogrudan yatirimlara gelince, Turkiye`ye yilda 600-700 milyon dolar civarinda para geliyor. Milyarlarca dolar gelecek Turkiye`ye. Yeter ki bu uygulamalar istikrarli olsun. Dogrudan yatirimi ilk aylarda beklemek cok buyuk iyimserlik olur. 2000`li yillarin sonlarina dogru hareketlilik olur diye dusunuyorum. Sermaye hareketlerinde ise nisan, mayislarda canlanma gorebiliriz.
Daha once kotu bir tecrube yasadiniz. Grup yeni ozellestirmelere nasil bakiyor?
Biz dosyalari aldik inceliyoruz. Dogus Grubu bunlarin bir kismina konsorsiyum halinde girecek. Bir kismina ise bakip karar verecek. Ama mutlaka birkac tanesinde olacaktir. 21. yuzyilin stratejik sektorleri neler olacak? Bu yuzyilda Turkiye`nin onu cok acik. Turkiye`nin bulundugu bolge ve insan gucu avantajlari var. Bu genc neslin onumuzdeki donem Turkiye potansiyeline cok buyuk katkida bulunacagina inaniyorum. Bu yuzyilda stratejik agirlik olarak su cok one cikacak. Yeni kusaklar siyasete soyunacak, bu da cok onemli bir umut. Yeni kusaklar bugune kadar yapilmis hatalari gormus bilmis olarak gelecekleri icin daha cagdas yonetecekler. Bugun 10 milyon liralik banknot cikiyorsa eger bu son 15-20 yildir Turkiye`nin idaresinde soz sahibi olanlarin sorumlulugudur. Burada bazi sektorler one cikacak. Bu sektorler hizmet sektorleri olacak. Bankacilik bunlardan biri olabilir, turizm onemli rol oynayacak. Bilgisayar ve internetle ilgili yazilim ve erisim, ayrica bunun ticaretiyle ilgili sektorler, ulastirma sektorleri cok onemli olacak diye dusunuyorum. Turkiye`ye son donemde dis dunyadan da ciddi destek geldi. Turkiye cok onemli stratejik bir degisiklik yapti. Gecmis 10 yilda Turkiye MuslumanArap ulkelerine ters dusmeyelim diye, onlardan hicbir onemli cikar saglamaksizin Israil`e sirtini dondu. Iliskilerini sicak tutarak ama maslahatguzar seviyesinde gorusmelerini surdurdu. Ve derken politik bir degisiklik yapti, Israil`le stratejik isbirligine gitti. Ayni zamanda Bati dunyasi Soguk Savas`tan sonra Turkiye`nin oneminin azaldigini zannederken, Kafkaslar, Balkanlar`da karisikliklari gordu. Turkiye burada cok onemli bir istikrar faktoru. Tum bunlar birlesti. Ayrica dunyanin en guclu devleti ABD`nin de destegini aldik. Bunu da aldiktan sonra onun da baskisiyla Avrupa Birligi cani sikila sikila bizi aday yapmak durumunda kaldi. Bir de bu hukumet cok akillica bir uygulamayla belki depremin getirdigi olumsuzluklari bir avantaja cevirerek Yunanistan`la yumusamayi basardi. AB`ye aday olmayi basarili bir sekilde ele aldi. Eger bu politikalar uyumlu bir liberalizm ile ve baris sureciyle yurutulebilirse Turkiye`nin onu cok acik.
Rusya`nin buradaki beceriksizligi de herhalde etkili oldu?
O cok zor bir ulke. Idaresi zor degisik cumhuriyetlerden olusan bir ulke. O ulkelerle Turkiye`nin cok onemli iliskisi var. Biz onlardan mal alip satiyoruz. Oradaki gelismeler bizi temelden etkiliyor. Ama siyasal boyutta Turkiye`nin Bati icin onemli bir ulke olmasinda oradaki gelismelerin de payi var. (RADIKAL)
Bu haberi okuyanlar bunları da okudu
