Yakın tarihin en kötü üç ayını geçirdik

İlk çeyrekte ekonomik daralmanın çift haneli rakamlara ulaşma ihtimali çok yüksek. Ocak-mart döneminde imalat sanayi üretimi yüzde 22 geriledi

İlk çeyrekte ekonomik daralmanın çift haneli rakamlara ulaşma <ımg hspace="10" src="http://i.bigpara.com/i/55big/349borsayabanci8.jpg" align="right" vspace="5">ihtimali çok yüksek. Ocak-mart döneminde imalat sanayi üretimi yüzde 22 geriledi.

Baturalp Candemir / REFERANS

Tarım ve bazı hizmet sektörünün desteği ile, Gayrisafi Yurtiçi Hasıla`daki (GSYİH) gerileme o kadar derin olmayacaktır, ama yüzde 10`u aşması, yüzde 11-12 civarında gerçekleşmesini bekliyoruz. Genellikle vergi indirimlerine pek sıcak yaklaşmasak da, global kriz ortamında yapılan Katma Değer Vergisi (KDV) ve Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) indirimlerinin çok faydalı olduğunu gözlediğimizi söylemeliyiz. Hatta 3 ay için geçerli olacağı beyan edilen vergi indirimi kararının, hükümetin son iki yıldaki ekonomi alanındaki en önemli kararı olduğu kanaatindeyiz.
 
Stoklar nakde döndü

Ödeme sistemi tıkanmak üzereyken, pekçok şirket pazarlamacılarını, tahsilatçı olarak görevlendirmeye başlarken, tahsili gecikmiş alacaklar artarken, diğer taraftan borç ödeyemez duruma düşen şirket sayısı her gün artarken yapılan bu vergi indirimleri, stokların nakde dönmesine yardımcı oldu.

Vergi indirimi öncesinde, fiyatların daha da düşeceğini düşünen ya da tasarruflarını artırmayı uygun bulan tüketiciler, vergi indirimleriyle daha cazip gelen fiyatlar nedeniyle mağazalara gitmeye başladılar. Sonuçta, stoklar kısmen de olsa nakde döndü. Ödeme sistemi rahatladı. Stokların azalması, üretimin ikinci çeyrekte üretimin ilk çeyrekteki kadar düşük kalmamasına neden olacaktır.
 
Piyasaya güven verilmeli

İkinci çeyrekteki üretime ilişkin ilk gösterge bugün açıklanacak olan kapasite kullanımı verileri. Kapasite kullanımının nisan ayında yüzde 67 civarında kalacağını düşünüyoruz. Eğer böyle olursa, kapasite kullanımı kasım ayından sonra en yüksek düzeyine ulaşmış olacak. Ama sözkonusu rakam bile, imalat sanayi üretiminde yüzde 16 civarında bir daralmayı ima ediyor.

İkinci dönemdeki ekonomik aktivitedeki artış, büyük ölçüde sonraki dönemdeki tüketimin öne çekilmesinden kaynaklanıyor olacak. Dolayısıyla, vergi indirimleri yılın ikinci çeyreğinde ekonomik aktivitede artışa neden olurken, üçüncü çeyrekte de yavaşlamaya neden olacak. Bu nedenle de, vergi indirimlerinin üretim kaybını sınırlama yoluyla ortaya çıkacak GSYİH üzerindeki olumlu etkisi çok fazla olmayacak.

Esas olumlu etki, istihdamdaki düşüşü, batan şirket sayısını sınırlaması ve harcanabilir geliri belli bir seviyede tutmaya katkısı ölçüsünde olacak diye düşünüyoruz. Eğer piyasalara güven verilirse, faizlerin biraz daha inmesi mümkün olacaktır. Burada sadece gecelik faizler ya da tahvil faizlerini kastetmiyoruz.
 
Çıkış yavaş olacak

Kredi faizleri de güven veren makro politikaların açıklanması ve Uluslararası Para Fonu`ndan (IMF) kaynak girişinin açıklanmasıyla daha hızlı gerileyebilir. Son aylarda, Merkez Bankası`nın faiz indirimlerinin etkisiyle, düşen tahvil faizleri belli bir düzeye kadar indikten sonra, faizler tahvil portföyünden sermaye geliri yazılamayacak düzeylere indiğinde, bankalar kredi açmaya daha sıcak bakacaklar. Tabii ki paragrafın başında sıraladığımız koşullar sağlandığı takdirde. Böylece, ekonomik aktivite biraz daha rahatlayacak.

Bütün bunları söylerken, ekonomik aktivitede çok hızlı bir iyileşme öngördüğümüzü ima etmeye çalışmıyoruz. İhracat yaptığımız ülkeler bu yıl ve gelecek yıl güç günler geçirirken, ihracatçıya mal satan üreticilerin aldığı siparişler düşük düzeylerde kalırken, istihdam azalmaya başlamışken ve global kredi piyasalarının görünür gelecekte, bundan iki yıl önceki kadar finansman katkısı yapamayacağı ortadayken, hızlı bir toparlanma öngörüsü yapmak imkansız. Söylemeye çalıştığımız, en kötüsünü ilk çeyrekte görmüş olma ihtimalimizin çok yüksek olduğu...