Ihracat Kredi Sigortaları

İhracatı geliştirmek amacıyla hükümetlerin aldıkları tedbirler arasında yer alan teşvik unsurlarından ihracat kredi sigortaları, peşin ödeme dışında yapılan tüm ihracat işlemlerinde ihracatçının yararına.İhracat kredi sigortası, ihracatı geliştirmek amacıyla hükümetlerin aldıkları tedbirler manzumesinde yer alan teşvik unsurlarından biridir. İhracat kredi sigortası, ihraç edilen mal ve hizmet bedellerinin, yurt dışında yapılan müteahhitlik hizmetleri karşılıklarının, milli banka ve finans kuruluşlarının ithalatçı ülke ve firmalarına açmış oldukları kredilerin ödenmemesi halini sigorta garantisi kapsamına almaktadır. Peşin ödeme şekli dışında yapılan tüm ihracatta, mal bedelleri belli bir vade sonunda ödenmektedir. Kredili veya vadeli mal satılması demek, ithalatçıların ihracatçılar tarafından mali yönden finanse edilmesi demektir. Riskli ülkelere yapılan ihracatta, ithalatçının çalıştığı aracı bankaların döviz transferinde her an güçlüklerle karşılaşması söz konusu olabileceğinden, gayri kabili rucu akreditifli ödeme şekli ile banka garantili işlemlerin de sigorta garantisi kapsamına alınmasında ihracatçıların yararı bulunmaktadır. Gelişmiş ülkelerde, ekonomik istikrarın ve tam istihdamın korunması, üretim fazlasının ihraç edilmesine bağlı bulunmaktadır. Bu nedenle, gelişmiş ülkelerde, üretim fazlalıklarının ihraç edilmesi için devamlı pazar araştırması yapılmakta ve ihracatı artırmak amacıyla ithalatçı ülkelere krediler açılmakta veya kredili mal ihracatı teşvik edilmektedir. İthalatçı konumundaki gelişmekte olan ülkelerde, ekonomik kalkınmanın gerçekleşmesinde ithali gereken sanayi ürünleri ile yatırım malları taleplerinin karşılanması büyük önem arzetmektedir. Az gelişmiş ülkelerin yeterli döviz rezervlerine sahip olabilmeleri için ihracatı teşvik etmeleri veya yabancı sermaye tedarik etmeleri gerektiği bilinen hususlardandır. Gerek gelişmiş ve gerekse gelişmekte olan ülkeler açısından ihracatın teşviki ve geliştirilmesinde en önemli hususların başında; ülkelerin siyasi ve ekonomik hadiseler nedeniyle dış ticaret hacimlerinin olumsuz yönde etkilenmesinin önlenmesi ve bilhassa ihracatı engelleyen faktörlerin giderilmesine yönelik tedbirlerin alınması gelmektedir.Dış ticaretin uluslararası rekabete açık olmasının yanında, belirsiz ve riskli oluşu ihracatçıların kararlarını olumsuz yönde etkilemekte ve dış piyasalara cesaretle açılmalarını engellemektedir. İhracatın finansmanı amacıyla ihracatçıların yurt içi ve yurt dışı mali kuruluşlardan aldıkları kredilerin vadelerinde ödenmesi, ihraç edilen mal bedellerinin zamanında tahsil edilmesine bağlı bulunmaktadır. Bu nedenle, İhracat bedelinin zamanında tahsil edilememesine yol açacak politik, ticari ve doğal risklerin, sigorta teminatı kapsamına alınarak ihracatçının karşılaşacağı zararların karşılanması, ihracatın teşviki açısından önemlidir.Ana gayesi; ihracatta güvenliği sağlamak ve ihracatı teşvik etmek olan ihracat kredi sigortalarının fonksiyonları şu başlıklar altında sıralanabilir:"İhracat kredi sigortaları; " İhracatçıların dış pazarlara cesaret ve güvenle girebilmesini sağlar.
İhracatın sevk öncesi ve sonrası finansmanında kredi taleplerini karşılar.İthalatçı ülke ve firmalar hakkında bilgi toplanmasını ve istihbarat yapılmasını sağlar.Üretim ve satış aşamasında, mal ve hizmet bedellerinin ödenmemesinden dolayı ihracatçının karşılaşacağı riskleri sigorta garantisi kapsamına alır.Kıymetli evrak niteliğinde olan ihracat kredi sigortası poliçeleri, banka ve finans kuruluşlarına teminat gösterilmek suretiyle ihracatçıya kredi elde etme imkanı verir.İhracatçı ve yatırımcı firmaların, en riskli ve uzak pazarlara girmesini teşvik eder.Halefiyet prensibi gereğince, ihracatçılar tarafından tahsil edilemeyen alacakların, hükümetler seviyesinde takip edilmesine imkan verir. Yurt dışına yapılan yatırım ve müteahhitlik hizmetleri ile banka ve finans kurumlarının yurt dışına açtıkları mali kredilerin sigorta garantisi kapsamına alınmasına imkan sağlar. Ülkemiz ödemeler dengesi, yıllardan beri kronik açık vermektedir. İhracatın ithalatı karşılama oranı 1980 yılında yüzde 36,8, 1988 yılında yüzde 81,4, 1989 yılında yüzde 73,6, 1990 yılında yüzde 58,1, 1998 yılında yüzde 58,7, 1999 yılında yüzde 81,3 olarak gerçekleşmiştir. Bilhassa, ödemeler dengesi kalemlerinden cari işlemlerde, ithalat ve ihracat arasındaki dış ticaret muvazenesinin bugüne kadar kurulamamış olması ihracatın teşvikini gerekli kılmaktadır. Ülkemizin Gümrük Birliğine girmesi ile birlikte dış ticaretin serbestleştirilmesine yönelik çalışmalara paralel olarak kaldırılan sübvansiyon niteliğindeki ihracatı teşvik tedbirlerinden sonra ihracatta görülen daralmanın, ihracat kredi sigortası işlemlerini yapan kurumca giderilmesi önem kazanmaktadır. Bu amaçla, Eximbank`ın faaliyet konusu çerçevesinde, hükümet ihracatın finansmanına yönelik olarak bir dizi teşvik tedbirlerini uygulama alanına koymaktadır."Türk Eximbank`ın öyküsü " Ülkemizde ihracat kredi sigortası kurumunun tesis edilme fikri ilk defa 1957 yılında ortaya atılmış, I, II, III, IV ve V. yıllık kalkınma planlarında ihracat kredi sigortasına yer verilmiştir. Konu ile ilgili birçok çalışma yapılmış ve kanun tasarıları hazırlanmış, en nihayet 31.03.1987 tarih ve 19417 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 3332 sayılı kanunun verdiği yetkiye dayanılarak, Bakanlar Kurulu`nun 17.6.1987 sayılı ve 87/11914 sayılı kararı ile belirlenen esaslar dahilinde; Devlet Yatırım Bankası, özel hukuk hükümlerine tabi bir anonim şirket haline dönüştürülmüş ve bankanın unvanı "Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş." kısaca "Türk Eximbank" olmuş ve şirketin kuruluşu 21.8.1987 tarih ve 19551 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanmıştır. Bankanın 1994 yılında İstanbul ve 1995 yılında İzmir`de birer şubesi açılmıştır. Eximbank, ihracat kredi sigorta kurumlarının birbirleriyle karşılıklı fikir teatisinde ve bilgi alış verişinde bulunabilmek amacıyla kurdukları, uluslararası bir kuruluş olan "Bern Birliği"ne (Union Bern) 1991 yılında üye olmuştur.Bankanın kuruluş kanunu ile ana sözleşmesinde, kuruluş amaç ve faaliyet konuları özetle; yurt dışına sevk öncesi ve sonrasında mal ve hizmet ihracatının kısa, orta ve uzun vadeli krediler ile finanse edilmesi ve sigortalanması, ihracatın finansmanı amacıyla ihracatçıların yurtiçi ve yurtdışı banka ve finans kurumlarından sağlayacakları krediler için garantiler verilmesi, yurtiçi ve dışı bankalara ve finans kurumlarına ihracata yönelik krediler açılması ve garantiler verilmesi, yurtdışı müteahhitlik hizmetleri ile dış yatırımların geliştirilmesi için krediler açılması ile birlikte amaçlarının gerçekleştirmesine yardımcı olacak her türlü iş ve işlemlerin yapılması olarak belirtilmekte ve ayrıca bankanın, özel sigorta şirketlerinin acenteliğini yapabileceği hususu yer almaktadır.
"Kredi sigortaları uygulamalarına ilişkin mevzuat düzenlemeleri " Kredi sigortaları, satıcı konumundaki sigortalıların, (ihracatçıların) ihraç ettikler imalın bedelini kısmen veya tamamen alamamaları nedeniyle uğrayacakları zararları sigorta teminatı kapsamına alır. Bu nedenle, kredi sigortaları piyasada istikrar ve güven ortamını sağlayıcı fonksiyon ifa eder. Gelişmiş ülkelerde, geniş bir uygulama alanı bulan kredi sigortaları, ülkemizde henüz beklenen seviyeye ulaşamamıştır. Ülkemizde kredi sigortası teminatının sadece bir sigorta şirketi tarafından verildiği ve 1999 yılı kredi sigorta prim üretiminin 72 milyar TL olduğu görülmektedir. Diğer sigorta şirketlerinin henüz kredi sigorta uygulamalarına geçmemiş olması, ihracat kredi sigortasının gelişmesi ve yaygınlaşmasını olumsuz yönde etkilemektedir. Kredi sigortalarını; Ticari Kredi Sigortaları, Aval Sigortaları (1) ve İhracat Kredi Sigortaları olmak üzere üç gruba ayırabiliriz. 1959 yılında yürürlüğe giren T.T.K`nun Sigorta Hukuku bölümünde yer alan 1272 Maddesinde; ticari hayatın getirdiği risklerden alacaklının korunmasının sağlanması amacıyla, "Bir alacaklı alacağını, borçlunun aczine karşı sigorta ettirebilir. Bu takdirde aksine mukavele yoksa sigortacı, ilk önce borçlunun mallarına müracaatla bunları sattırarak alacağını tahsil etmesini sigorta ettiren alacaklıdan isteyebilir" denmek suretiyle kredi sigortalarına yer verilmiştir. Ancak söz konusu kanun maddesinden 30 yıl sonra, Kredi Sigortaları Genel Şartlarının 12.07.1998 tarihinde, İhracat Kredi Sigortaları Genel Şartlarının da 15.06.2000 tarihinde yürürlüğe girmiş olması, ihracat kredi sigortalarının gelişmesine ve yaygınlaşmasına olumsuz etkisi olmuştur.(FİNANSAL FORUM)