Finans Piyasalarındaki Gelişmeler

Euronext`in resmen doğuşu Paris Borsası`na, Avrupa`nın borsa manzarasını yeniden oluşturabilmenin koşullarını sunuyor. Paris, Brüksel ve Amsterdam borsalarını bir arada toplayacak olan euronext, hisse senetlerinin alım satımında ücretsiz kredi olanağı tanıyor.


Finans ortamı, insanların toplu davranışlarının gözlemlenebileceği en iyi ortam olarak görülürken, geleneksel ekonomik modeller, insanlar tarafından olduğu gibi örnek alınamamaktadır. Fizikçiler ise bireyin davranışları konusunda fazla bir şey bilmediklerini yalnızca kendilerine verilmiş bir durumda ortalama olarak nasıl davranacaklarını bilmektedirler. Bu tür olasılıkları belirlemek için istatistiksel fizik, silah olarak Brown hareketini kullanmaktadır. Bu harekette bir polen parçacığının hava molekülleriyle karşılıklı etkileşimi belirlenmeye çalışılmaktadır. Yüksek kapasiteli bilgisayarların yardımıyla denklemler kurularak, bu moleküllerin yer değiştirmesindeki karmaşıklık ortaya çıkmakta, böyle büyük istatistiksel verilere ancak fizik ve matematik yardımıyla ulaşılmaktadır.


FİZİKİLERİN MODEL KURMA ÇALIŞMALARI;

Bu kuramları uygulamaya geçirebilmek için fizikçiler, finans gerçeğini en iyi biçimde tanımlayabilmek amacıyla düşünceler ve denklemler üzerinde büyük bir disiplinle çalışmaktadırlar. Bütün bunlar olağandışı olayların açıklanmasında kullanılmakta, böylece borsada olan dalgalanmalar açıklanabilecektir. Aynı zamanda, para piyasalarındaki çıkış ve düşüşlerin tanımlanmasında da fiziğe başvurulabilecektir. Bu yeni disiplin içinde fiziğin finans piyasalarında kullanılmasının en büyüleyici yanı, finans dünyasını model alınabilir duruma getirmesidir.


Fakat bunu yaparken insanın hür iradesini göz önünde bulundurmamaktadır. Bir örnek vermek gerekirse; insanlar direksiyona geçtiği zaman araçlarına hakim olabilecekleri izlenimini edinirler, oysa ki istatistikçiler, insanlar ne yaparsa yapsınlar yolların dünyada her gün yüzlerce kişiyi öldüreceğini söylüyorlar. Hiç kimsenin böyle bir şeyi arzulamamasına rağmen bu konunun doğrulanması mümkündür.


DANİMARKA`NIN GİRİŞİMLERİ;

Öte yandan Danimarka`da işlemciler geriye dönük bir kanun ile merkez bankalarının müdahalesinden ve bu durumun euro`yu yükseltmesinden çekinmektedirler. Para piyasası yetkilileri ise emisyon hacmini artırma tehdidini savurmaya devam ederlerken, Danimarka kronu ile euro arasındaki her türlü döviz oranı belirsizliğinden kaçınmak için Danimarka Merkez Bankası faiz oranını yarım puan atırmıştır. Bazı ekonomistlere göre Danimarka, referandum yapmaya hazırlanan Britanyalılara ve İsveçlilere kötü örnek olmaktadır. Yetkililer
müdahale tehdidini savurmakla yetinirlerken, Fransa Başbakanı Lionel Jospin, spekülatörleri, para piyasalarına merkez bankaları tarafından yapılacak yeni müdahaleler konusunda uyarmışlardır. Spekülatörler bir kez doğal olarak olanın yeniden olabileceğini biliyorlar. Ekonomik Çalışmalar Müdürü Patrick Artus, spekülatörlerin euro`nun düşüşünden sorumlu olamayacağını belirtmektedir. Avrupa Merkez Bankası`nın Ekonomiden Sorumlu Şefi Otmar İssing petrol ürünleri ve sezonluk ürünler dışında kalan enflasyonun euro bölgelerinde yükselme tehlikesinin bulunduğunu söylerken, Frankfurt`ta yapılan görüşmeler sonunda enflasyon yüzde 2 olarak belirlenmiştir. Tüketim fiyatlarında da bir düşüş olmak zorundadır. Fakat hiç kimse bu düşüşün ne zaman olacağını bilmemektedir.


EURONEXT`İN DOĞUŞU;

Euronext`in resmen doğuşu ise Paris Borsası`na Avrupa`nın borsa manzarasını yeniden oluşturma olanağı tanıyacaktır. Paris, Brüksel ve Amsterdam Borsalarını birarada toplayacak olan euronext, yatırımcılara hisse senetlerinin alım satımında ücretsiz kredi olanağı tanımaktadır. Paris Menkul Değerler Piyasası`nın böyle bir dönüşüme ve modernleşmeye giderek geçen yüzyıldan kalan sistemi terk etmesi, yatırımcıları memnun ederken özel tasarruf sahipleri ve portföy yöneticileri için dert olmuştur. Bu piyasada Paris Borsası`nın hisse senetlerinin yüzde 80`i işlem görmekteydi ve özel tasarruf sahiplerine hisse senetlerini satın almada ücretsiz kredi olanağı sağlıyordu. Bu sistemin bir başka avantajı da özel tasarruf sahiplerinin şu anki konumlarını bir ay sonraya da taşıyabilmeleriydi. Fakat bu yeni sistem profesyonel yatırımcılar için de bir çok dezavantajı da beraberinde getirmektedir. Nitekim senetlerin mülkiyeti haftalar sonra alınabilirken, bu sistemdeki bir çelişki de senetlere çabucak sahip olmak isteyenlerin yüzde 1 oranında komisyon ödemesidir.


Belirlenen kotalar 2001 yılının ilk altı ayından önce oluşturulmayacaktır. Buradan daha farklı başka projeler de ortaya çıkabilir: Jiway, İsveçli OM Gruppen tarafından yönetilen ve Londra Borsası`nı etkisi altına almaya çalışan gruptur, İsviçre Borsası`nın yarattığı Virxt, Trade Point elektronik piyasası, bütün bu şirketler Avrupa`nın menkul değerler kotasyonu içerisinde yer almak arzusundadırlar.
Oysa euronext, şimdi var olduğu Paris, Amsterdam ve Brüksel piyasalarıyla sınırlı kalacaktır. Hissedarların görüş açısına göre euronext bir bölgesel şirkettir. Büyük Fransız ve Hollandalı kuruluşların denetimindedir. Bu şirketlerin her birinin yüzde 6`lık sermayesi bulunmaktadır. Birçok gözlemci euronext`in, elini, OM saldırılarıyla zayıf düşürülen Londra Borsası`na (LSE) uzatacağını düşünmektedir.


SÜKUNET BEKLENTİSİ;

Borsa Topluluğu, bu devrimle birlikte belirli bir sükunet beklemektedir. Paris Borsası`ndaki iş hacminde büyük darbe beklenmezken, Paris Borsası aracıların yardımıyla bir ödünç alma piyasası örgütlemektedir. Bu piyasa borsa şirketlerine satıcı müşterilerine senet kazandırma olanağı da tanımaktadır. Bazı gözlemciler ise yan piyasalardaki işlem hacminde bir artış görülerek fonların tümünü düşünmeden alıp satmayı düşünmektedir. Özel tasarruf sahipleri ise bu sistemin müşterilerinin yüzde 80`i için sonuçsuz olduğu sonucuna varmışlardır. Bazı kuruluşlar, tasarruf sahiplerinin, bu model üzerinden hisse senedi alabilmelerini sağlayacak bir pazar geliştirmeye çalışmaktadırlar. ABD`de moda olan bu model şimdilerde Banque de France`ı kaygılandırmaktadır. Borsa`nın şiddetli bir şekilde tepe taklak gitmesi durumunda çok borçlanmış olanlar için sonuç çok dramatik olacaktır. Uluslararası siyasi ilişkilerin ekonomik açıdan da bütünleşmelere doğru yoğunluk kazandığı günümüzde finans piyasaları da zaman içerisinde her bakımdan önemini artıracaktır. Bunun için gerekli hukuksal düzenlemelerin ve ortak çıkarların gözetilmesi şarttır. (FİNANSAL FORUM)