`Fed`in faiz indirimi Türkiye`ye yabancı ilgisini daha da artıracak`

Uluslararası piyasalar uzun yıllardır hiç bu kadar toz duman içinde kalmamıştı. Çok sayıda dev finans kuruluşunun yara aldığı ve yüz binlerce yatırımcının parasını kurtarma telaşına düştüğü şu günlere damgasını yine ABD Merkez Bankası Fed vurdu. Fed geçen hafta faiz oranlarını yarım puan aşağı çekip dünya finans piyasalarında yeni bir dönemin de kapılarını açmış oldu.

Türkiye`nin ilk özel portföy yönetim şirketi olan Ateşan Aybars Portföy Yönetimi şirketinin İcra Kurulu Başkanı Ateşan Aybars ve piyasa uzmanı Arzu Toktay dünya mali piyasalarının önümüzdeki dönemine yine ABD`nin damga vuracağına dikkat çekiyor. Aybars`a göre, faiz indirimi ardından ABD`de enflasyon kademeli biçimde yükselecek ve petrol, altın, buğday gibi emtia fiyatlarındaki yükseliş sürecek.

Dünyadaki yeni ekonomik düzenin başta Türkiye olmak üzere gelişmekte olan ülkelere yarayacağını vurgulayan Aybars, dünyadaki yeni ekonomik düzene ve piyasalara ilişkin sorularımızı yanıtladı:

Türkiye olumlu etkilenecek: Fed`in faiz indirimine ilk tepkiler çok olumlu oldu bunun devamı da gelebilir. Elbette ki bu karar başta Türkiye olmak üzere gelişmekte olan ülkeler için olumlu. Bu ülkelere para akışı yine yoğun olacak. Enflasyon hedefleri cari açık gibi vs gibi makro ekonomik veriler olumlu etkilenecek.

Türkiye ise özellikle yüksek faiz uygulaması nedeniyle bayağı sermaye çekecek. Genel olarak bu sürece bakarsak hisse senedi piyasaları cazip hale geliyor.

Fed ekim ayında da faiz indirebilir: ABD Merkez Bankası Fed bir kez faiz indirince bir kere daha indirmesinde bir sakınca kalmadı. Yani 1-1,5 ay sonraki toplantısında da faiz indirimi yapabilir.

Faiz indirimi kararında sorunlu konut kredileri olan subprima ilişkin endişeler öne sürülüyor. Ancak subprime denen kötü kredili mortgage sahipleri 35-40 milyar dolarlık bir risk yaratıyor. Oysa ki kredi piyasaları 10 trilyon dolarlık bir endüstri ve burada da bir sıkıntı yok. Sadece iş çok küçük miktardaki subprime indirgendi. Zaten onun da yarısı sorunlu. Yani o kadar büyük bir problem yoktu. Ancak burada 35-40 milyar dolarlık zarara karşı borsalardaki bir haftalık düşüşle 30 katı kaybedildi.
Ancak bu dönemde (sert düşüşler nedeniyle) borsaların zenginlik etkisi sıkıntı vermeye başladı. Bu da herhalde Wall Street`in arkasındaki güdüm oldu.

ABD`de enflasyon yüzde 13.5`lara çıkabilir: Eski Fed Başkanı Alan Greenspan kitabında çift haneli enflasyondan bahsetti. Bu olabilir. 1980 yılında ABD`de enflasyon yüzde 13,5`du. Enflasyon bu seviyelere gidebilir. Emtia fiyatlarında müthiş bir enflasyon baskısı var bunu biliyorlar. Bunu bildikleri halde faiz indiriyorlar. Yani ateşe körükle gidiyorlar. Bu bakımdan enflasyon önümüzdeki yıllarda bizimle birlikte olacaktır diye düşünüyorum.

Dolar avro karşısında 1.45`leri görür: ABD tamamı sermaye piyasaları ve dolar güdümünde bir imparatorluktur. Dünyayı böyle yönetiyor bu bakımdan doların kontrolsüz düşmesi ABD`nin işine gelmez gerekirse silah kullanır. Bugün zaten tüm harcamaları silah... Ama düşüşün kontrol dışı olması çok büyük bir küresel felaket anlamına gelir ki buna da müsaade etmeyeceklerdir. Zaten diğer para birimleri de bunu istemeyeceklerdir. Avrupa 1.42`lerde isyan etmeye başlayacaktır. Onlar da ihracat ağırlıklı bir ekonomi?

Tabii Fed`in faiz indirmesi acaba ekonomide bir endişe mi var kuşkularını da birlikte getirdiği için doları olumsuz etkileyecektir. Zaten ABD`de, doların zayıflaması için yeşil ışık yaktı. Bu pariteyi 1,45`lere kadar götürebilir. Ancak bu bir yerde küresel dengeleri bozabilir. Bu nedenle üst banda gelindi diye düşünüyorum.

Dolar uzun vadede zayıf para: Dolar uzun vadede zayıflayacak. Kontrollü olarak zayıflayacak. Ama kısa vadede dolar avro paritesinin 3-4 cent düşmesi bazı yatırımcıları batırabilir. O bakımdan kime göre dolar kime göre avro sorusu burada çok önemli. Evet burada avro dolar paritesi yükseliyor. Küresel zayıflama süreci içinde ve bu bir süre daha gidebilir.

Carry trade devam edecek: Carry trade yani düşük faizli ülkede borçlanıp yüksek faizli ülkelere yatırım yapanların işlemleri devam edecektir. Burada öne çıkan ülke ise sıfıra yakın faiziyle Japonya. Japon Yeninin yükselmemesi ve Japon Merkez Bankası`nın (BOJ) faizlerle oynamaya niyetli olmaması yen carry tradelerini devam ettirecek gibi görünüyor.

Ancak dolar/yen paritesinde 116 seviyeleri çok önemli. 116 doların altına inildiğinde ise yen güçleniyor ve carry trade`lerde risk arttı diye algılanıyor. Ağustos ayında 113`lere kadar düştü şimdi 115`lere çıktı. Hâlâ sıkıntılı hâlâ net değil. Bu nedenle bazıları kenarda bekliyor. Ama yen dolar karşısında 116`nın üzerine çıkarsa carry trade`ler yeniden artacak.

Şu anda parite 115 seviyelerine geldi diye pozisyon almaya başlayanlar var. Dünya piyasalarında kaldıraçlar kullanarak 450 trilyon dolarlık bir ekonomik güç yaratıldı. Carry trade`lerin miktarı içinse trilyon dolarlardan bahsediliyor. Bu nedenle carry trade`lerde bir geri dönüş olması halinde bu tüm dünyayı altüst edebilir. Çok ciddi çöküşe neden olabilir.

Bankaların kasım bilançosundan korkmayın: Ekim, kasım ayları borsalar için sıkıntılı dönemdir genelde büyük düşüşler bu aylarda yaşanmıştır. Ancak subprime kredi piyasalarındaki sıkıntı o kadar büyük boyutta değil. 30-40 milyar dolarlık bir riskle karşı karşıyayız. Bu nedenle bankalara etkisi az olacaktır. Çok fazla bir felaket senaryosu çıkmayacak diye düşünüyorum.

Diğer merkez bankaları da faiz indirecek: ABD 450 trilyon dolarlık bir endüstri yarattı. Şimdi böyle bir endüstride Fed ne yaparsa doğrudur. Diğer merkez bankalarının karar verme yetkisi ise yok. Fed faiz indirilecek diyorsa diğerleri indirecektir. Göreceksiniz önümüzdeki üç-beş ay sonra bütün merkez bankaları faiz indirecek. Bu faiz indirimleri nedeniyle bizim merkez bankasının da eli rahatladı.

Petrol için beklenti 150 dolar: Petrol rekor seviyelere geldi. Herhalde bunu küresel talep olarak görmek lazım. Petrol piyasasında spot ile vadeli fiyatlar arasındaki ilişki değişti. Normalde spot fiyatlara göre vadeli daha pahalı olması lazım. Ama şu anda tam tersi. Bu ne demektir kısa vadede insanlar fiyatlara bakmadan artan ihtiyaçlarını karşılamak için alıyor. Piyasalarda şimdi böyle bir süreç başladı. Dolayısıyla kasırga sezonu, ani talep artışı OPEC kararları gibi kısa dönemli verilerle petrol fiyatları 80 dolar üzerine çıktı.

Uzun dönem petrol fiyatlarının nereye gideceğini söylemek oldukça zor. Ancak 100-150 dolarlardan bahsediliyor.
Bütün bunların ardında politik nedenler var diye düşünüyorum. Ortadoğu meselesi ABD`nin hırçınlığı petrol kaynaklarının giderek azalması gibi. Ayrıca Fed`in faiz indirimi ekonomiye yeni bir hareket katacağı için petrol talebi artacaktır endişesi de petrol fiyatlarına yansıdı. 80 dolarlardayız. Allah sonumuzu hayır etsin.

İran endişesi petrolü 80`e taşıdı: Piyasa İran`da bir karışıklık veya savaş durumunu satın aldığı için fiyatlar 80 dolarlar seviyesine ulaştı. Kısa vadede 10-15 dolar geriler diye düşünüyorum. Ama uzun vadede Goldman Sachs 105-125 dolar diyor. Onu bekleyip görmek lazım.
Bu fiyatlar içinde İran da var. Bu konularda en iyi gösterge ise piyasalardır. Politikacıların sözleri değil.

Altın 700`lere inerse alın: Altın 1981 yılında gördüğü 850 dolara gider gibi görünüyor. Fed`in faiz düşürmesi önemli çünkü faiz indirimi enflasyon demek, enflasyon olan yerde de her zaman altın tercih edilir. Altına özellikle Ortadoğu`dan ve petrol üreten ülkelerden gelen talepte artış yaşanmaya başladı.

Altın için şu söylenebilir; altın güçlü olurken tutmak yerine zayıfladığında almak akıllıcı bir tercih. Buna göre altın fiyatları zayıflarsa satın alınabilir. 700 dolara çekilme olabilir. Ondan sonra yeniden 750 dolarlara hareket edecektir. İran gibi bir olay altını kolaylıkla 750 dolarların üzerine atar bundan sonraki tek teknik hedef ise 850 dolarlar seviyesidir.

`Bernanke Wall Street`in tehditlerine göğüs geremedi`
ABD Merkez Bankası Fed`in Başkanı Ben Bernanke enflasyon bir numaralı hedefim diyordu. Faizleri düşürmemekte dirençliydi. Ancak 18 Eylül`de beklenmedik bir kararla faiz indirdi. Her zaman en büyük problemim fiyat istikrarı ve enflasyondur derken birden bunu arka plana atıp sırf ekonomik büyüme daha önemli deyip faizlerini düşürdü. Hata demek bana düşer mi bilmiyorum ama bu kararıyla Bernanke herhalde tarihe sıradan bir başkan olarak geçecek. Çünkü Bernanke şu ana kadarki direnciyle Wall Street`e taviz vermeyerek kredi topluyordu. Bütün bunları sıfırlamış oldu.

`Resesyon olacak` iddialarının aksine ABD`de azalsa da ekonomik büyüme devam ediyor. M2 ve M3 tabanlı para arzında müthiş bir bolluk var. Böyle bir ortamda resesyon olması mümkün değil.
Ama Bernanke Wall Street`in tehditlerine göğüs geremeyerek faizlerini aşağı çekti. Tıpkı Greenspan gibi. Maalesef enflasyon ciddi bir tehdit.

Seçim popülizmi yapıldı
Bir laf vardır `Wall Street her zaman kazanır diye?` Müthiş bir lobi yaptılar hatta buna sanıyorum hükümetde hatta demokratlar da katıldı. Seçim öncesi subprime işi daha kötü olmasın diye vergi affı hatta evini kaybetmek üzere olanlara yardım gibi paketler de gündeme getirildi. Bunların hepsi enflasyonist ortam yarattı. Seçim popülizmi oldu. Bence ABD`de faizleri düşürmek için koşullar uygun değildi.

`Buğday fiyatlarında tırmanış sürecek`
Türkiye açısından kritik öneme sahip buğdayda fiyatlar artan talebin de etkisiyle tırmanışını sürdürüyor. Türkiye`nin halen 800 bin ton buğday üretmesine karşın 1,5 milyon ton yıllık ihtiyacı olduğuna dikkat çeken vadeli piyasalar uzmanı Arzu Toktay, buğday fiyatlarına ilişkin şu değerlendirmede bulundu; Buğdayda önemli üreticilerden Avustralya`nın ürün rakamları bekleniyor. Arz-talep dengesi ise fiyatlardaki çıkışı destekliyor. Çok hızlı bir yükseliş yaşandı ve uzun zamandır da bu yükseliş devam ediyor.

Önümüzdeki haftalarda Avusturalya`dan iyi üretim rakamları gelirse buğday 850 sent ile (310 dolar/ton) civarında dinlenme sürecine girebilir hatta biraz düzeltme yaşanabilir. Ama burada da orta ve uzun vadeli fiyatlarda yukarı çıkma potansiyeli var. Olası bir düşüş ise kısa vadeli olacaktır. Buğday ithalatçısı, Türkiye`deki bu tırmanıştan etkilenecektir.