Türk Bankacılık sistemi-eylül 2000 raporu

-Toplam Aktifler Geçen Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde 58 Arttı -Toplam Aktiflerin Milli Gelire Oranı Yüzde 90 Civarında Gerçekleşti -Tsmf Bünyesindeki 8 Banka Yüzde 104 Büyüdü -Eylül 1999`A Göre Sadece Kar Eden Bankaların Net Karı Cari Fiyatlarla Yüzde 18 Oranında Artarken, Dolar Bazında Yüzde 19 Oranında Azaldı

ANKARA (A.A) -26.12.2000- Türk bankacılık sisteminde toplam aktifler Eylül 2000 itibariyle, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 58 oranında artarak 95.946 trilyon liraya ulaştı. Türkiye Bankalar Birliği`nin Türk Bankacılık Sistemi- Eylül 2000 başlıklı raporuna göre, 1999 yıl sonunda yüzde 92 olan toplam aktiflerin milli gelire oranının, Eylül 2000 itibariyle yüzde 90 civarında gerçekleştiği tahmin edildi. Ticaret bankaları grubunda, kamusal sermayeli bankalar yüzde 52, özel sermayeli bankalar yüzde 57, yabancı bankalar yüzde 76, kalkınma ve yatırım bankaları yüzde 64 oranında büyürken, Eylül sonu itibariyle Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu`nda (TSMF) bulunan 8 bankadaki büyüme yüzde 104 oranında oldu. Dolar bazında, toplam aktifler yıllık bazda yüzde 9 oranında, yıl sonuna göre yüzde 8 oranında artarak 144.088 milyon dolar olarak gerçekleşti.

-SEKTÖR PAYLARI

1999 yılının aynı dönemine göre toplam aktifler içinde ticaret bankalarının payı yüzde 96 ile aynı kaldı. Bu grupta yer alan yabancı sermayeli bankaların yüzde 5 ve özel sermayeli bankaların yüzde 54 olan payları değişmedi.Kamusal sermayeli bankaların payı 1 puan azalarak yüzde 34`e gerilerken, Fona devredilen bankaların payı ise yüzde 2`den yüzde 3`e yükseldi. Kalkınma ve yatırım bankalarının yüzde 4`lük payı ise değişmedi. Toplam mevduatın dağılımında, kamusal sermayeli bankaların payı iki puan azalarak yüzde 38`e, özel sermayeli bankaların payı 5 puan azalarak yüzde 49`e gerilerken, yabancı bankaların payı yüzde 2`den yüzde 3`e yükseldi. Fondaki bankaların payı ise yüzde 4`den yüzde 10`a çıktı. Öte yandan, toplam krediler içinde, kamusal sermayeli ticaret bankalarının payı yüzde 27`den yüzde 26`ya gerilerken, özel sermayeli ticaret bankalarının payı yüzde 60`dan yüzde 61`e, Fondaki bankalarının payı ise yüzde 1`den yüzde 2`ye yükseldi. Yabancı sermayeli ticaret bankalarının payı yüzde 3 oranında aynı kalırken, kalkınma ve yatırım bankalarının payı 1 puan düşerek yüzde 9`a geriledi.

-YOĞUNLAŞMA

Sektördeki ilk beş bankanın sektör aktif payı yüzde 47, mevduat payı yüzde 50, kredi payı ise yüzde 39 oldu. İlk on bankanın ise sektör aktif payı yüzde 68, mevduat payı yüzde 67, kredi payı yüzde 70 olarak gerçekleşti. Bankaların Türk Lirası aktifler yüzde 59, yabancı para aktifler ise yüzde 55 oranında büyüdü. Buna karşılık Türk Lirası pasifleri yüzde 44, yabancı para pasifleri ise yüzde 73 oranında arttı. Geçen yıl sonunda, bilanço içinde Türk Lirası aktiflerin payı yüzde 62, Türk Lirası pasiflerin payı ise yüzde 52 olmuştu.

-AKTİFLERİN YAPISI

Toplam aktifler içinde kredilerin payı 2 puan artarak yüzde 33`e, donuk aktiflerin payı ise 5 puan artarak yüzde 13`e yükseldi. Likit aktiflerin payı 1 puan azalarak yüzde 33`e geriledi. Repo hariç kamu menkul kıymetlerinin toplam aktifler içindeki payı 6 puan artarak yüzde 17`ye yükselirken, hazine bonosunun ve devlet tahvilinin payları da 2`şer puan arttı. Donuk aktiflerdeki artış, yatırım portföyü de dahil olmak üzere, bağlı değerlere piyasa değeri üzerinden değerleme yapılmasından kaynaklandı.

-PASİFLERİN YAPISI

Rapor uyarınca toplam mevduat yüzde 61 oranında büyürken, pasifler içindeki payı ise 2 puan artarak yüzde 68`e yükseldi. TL mevduat yüzde 54, yabancı para mevduat ise yüzde 69 oranında arttı. TL mevduatın toplam pasif içindeki payı 1 puan düşerek yüzde 33`e gerilerken, yabancı para mevduatın payı ise 3 puan artarak yüzde 35`e çıktı. Mevduat dışı kaynaklar yüzde 83 oranında büyürken, yurtdışı bankalardan kullanılan krediler 9,9 milyar dolardan 14,2 milyar dolara yükseldi. Toplam kar (geçmiş yıl karları ve dönem karı) hariç özkaynaklar yüzde 43 oranında büyüdü. Geçen yılın aynı döneminde gerçekleşen büyüme ile karşılaştırıldığında özkaynaklardaki büyüme yavaşlarken, dolar bazında geriledi. Bunun en önemli nedenleri olarak, özkaynakları besleyen en önemli unsur olan karınreel olarak gerilemesi ve Fona alınan bankaların sayısının artmasıyla beraber, bu bankaların bilançolarında gizlenmiş zararların ortaya çıkması gösterildi. Nitekim Eylül 2000 sonunda, dönem karı bir önceki yıla göre yüzde 17 oranında artarken (dolar bazında yüzde 19 oranında azalmış) ve özkaynak büyümesine katkısı son derece sınırlı kaldı. Eylül 1999 sonunda 348,5 trilyon TL olan (760 milyon dolar) dönem zararı Eylül 2000 sonunda 1,8 katrilyon TL`ye (2,6 milyar dolar), geçmiş yıl zararlarını da içeren toplam zararlar ise 898 trilyon TL`den (1,9 milyar dolar) 4.786 trilyon TL`ye (7,1 milyar dolar) yükseldi. Toplam kar hariç, özkaynakların toplam aktiflere oranı yüzde 6`dan yüzde 5`e, toplam kar dahil özkaynakların toplam aktiflere oranı ise yüzde 8`den yüzde 7`ye geriledi.

-MEVDUAT...

Toplam TL mevduatlar içinde en yüksek paya sahip olan tasarruf mevduatlarının, Eylül 1999`da yüzde 29 olan payı, Eylül 2000`de 6 puan azalarak yüzde 23`e geriledi. Ticari mevduatların payı 1 puan artarak yüzde 7`ye, bankalar mevduatının payı 5 puan artarak 17`ye yükseldi. Döviz tevdiat hesaplarının toplam mevduatlar içindeki payı ise 2 puan yükselerek yüzde 44 olarak gerçekleşti. Cari fiyatlarla, faiz gelirleri yüzde 1 oranında, faiz giderleri ise yüzde 4 oranında azaldı. Faiz dışı gelirlerin kara etkisi pozitife dönmüş, faiz dışı giderler ise yüzde 105 oranında arttı. Sonuçta, vergi öncesi kar yüzde 69 oranında, vergi sonrası kar ise yüzde 95 oranında azaldı.

-BANKA KARLARI...

Eylül 2000 itibariyle banka net dönem karı (zararlar düşüldükten sonra) cari fiyatlarla yüzde 95 oranında, dolar bazında yüzde 97 oranında geriledi. Eylül 1999`a göre sadece kar eden bankaların net karı ise cari fiyatlarla yüzde 18 oranında artarken, dolar bazında ise yüzde 19 oranında azaldı. Kamu sermayeli ve özel sermayeli ticaret bankaları Eylül 2000 sonu itibariyle sırasıyla 73 milyon dolar ve 1.941 milyon dolar net karda iken, fondaki bankaların 2.347 milyon dolarlık dönem zararının düşülmesiyle ticaret bankalarının net dönem zararı 169 milyon dolar oldu. Öte yandan karlılık rasyoları da, dikkat çekici bir düşüş gösterdi. Hem ortalama özkaynak hem de ortalama aktif karlılığı rasyoları büyük oranda geriledi. Repo işlemleri 6.522 trilyon TL`den 13.009 trilyon TL`ye yükseldi. Mali olmayan kurumlar ile yapılan repo işlemleri yüzde 86 oranında artarak 7.643 trilyon TL, Merkez Bankası ile yapılan repo işlemleri ise yüzde 289 artarak 2.445 trilyon TL oldu. Eylül 2000 itibariyle sektördeki toplam şube sayısı ise 81 adet artarak 7 bin 772`ye ulaştı.