Petrolcüye 68 Trilyon Kıyak

Hazine, kanunu yanlış yorumlayarak petrol şirketlerine 68 trilyon lira kur farkı ödedi. Sayıştay, bürokratları hatalı bularak paranın geri tahsil edilmesini istedi. Hükümet ise, 2001 bütçesinde petrol şirketlerinin borçlarını sildi.

Hazine bürokratları Petrol Kanunu`nu yanlış yorumlayarak yabancı petrol şirketlerine 1995, 1996, 1997 yıllarında trilyonlarca lira kur farkı ödedi. Hazine`nin bu haksız ödemesini tespit eden Sayıştay, bürokratları suçlu buldu. Yapılan ödemenin, ödemelerin altında imzası olan bürokratlardan müştereken ve müteselsilen geri tahsil edilmesini istedi.

Daha sonra bu karar Sayıştay Temyiz Kurulu`nda 28 Kasım 2000 tarihinde kesinleşti. Ancak hükümet Temyiz Kurulu`nun kararından kurtulmak için 2001 yılı bütçesi Plan ve Bütçe Komisyonu`nda görüşülürken bir ekleme yaparak şirketlerin ödemesi gereken paranın terkinine (silinmesine) karar verdi. Kendi vatandaşını zam ve vergilerle bunaltan hükümetin Anayasa`ya aykırı bu uygulaması anlamlı bulundu.

Zaman gazetesinin 3 yıl önce, 3 Kasım 1997 tarihinde gündeme getirdiği olay Sayıştay yargısı tarafından onandı. Sayıştay`ın tespit ettiği bu pahalı yanlışlık, Türkiye`ye sadece 1996`da 2,5 trilyon liraya mal oldu. Hazine`nin 1975 yılından bu yana yanlışlıkla ödediği kur farkının 500 milyon doları bulduğu ifade ediliyor.

Türkiye`ye pahalıya mal olan bu fazladan ödemeler Sayıştay`ın Hazine`nin 1995 yılına ait raporlarını incelemesi sırasında ortaya çıktı. Kıyak raporla tespit edilirken kıyağa imza atan bürokratlar mahkemeye verildi. 3 yıldır süren mahkeme sonucunda karara imza atan bürokratlar suçlu bulundu. İthal edilen sermayelere mahsuben yapılacak transferlerde kur farkı ödemesinin kanuna aykırı olduğunu vurgulayan Sayıştay yargısı, bunun söz konusu ödeme yapılan şirketler lehine sebepsiz zenginleşmeye yol açtığını vurguladı. Mahkeme kararın sonuç bölümünde Sorumlular tarafından öne sürülen; Petrol Kanunu`nun 116. maddesinde yapılması düşünülen değişikliğin TBMM`de yasalaşmadığı, kanunun metni ile gerekçesinin birbiri ile çeliştiği ve kur farkını kaldırmak için Meclis`te verilen önergelerin reddedildiği iddialarının yapılan incelemeler neticesinde yersiz olduğu anlaşılmaktadır denilerek, fazla ödenen 2.323.053.504.000 liranın zamani iadeleri itibariyle ödemelerde imzaları bulunan, Sayman Cahit Narinoğlu, Sayman Vekili Cavit İncekara, Sayman Vekili Turgay Oğuz ile tahakkuk memurları Recep Çetin, M. Başol Tütüncü, Yıldız Soykan`dan müşterek ve müteselsilen tahsil edilmesi istendi.

Danıştay, Temyiz`i de `tahsil edin` dedi

Danıştay 5. Dairesi`nin kararı daha sonra Danıştay Temyiz Kurulu`nda görüşüldü. Petrol şirketleri Temyiz Kurulu`nda kendi lehlerine karar çıkacağını umuyorlardı. Ancak Kurul 28.11.2000 tarih ve 24951-24953 sayılı onama kararı ile 1995-96 ve 97 yıllarında petrol şirketlerine haksız olarak ödendiği ortaya çıkan paranın şirketlerden geri alınmasını istedi. Bu karar kesindi ve Hazine 68 trilyon lira gelir elde edecekti. Ne var ki kendi vatandaşına şahin kesilen hükümet, Plan ve Bütçe Komisyonu`nda 2001 yılı bütçesi görüşülürken eklediği bir madde ile sadece 95-96 ve 97 yıllarına ait fazla ödeme miktarı olan 97 milyon 852 bin doları silme kararı aldı.

Hükümet hükmü değiştirdi

Hükümet, Temyiz Kurulu kararından sonra Bütçe Kanunu`nda değişiklik yaptı. Yapılan değişiklikten sonra (b) bendi 6326 Sayılı Petrol Kanunu`nda gerekli değişiklik yapılıncaya kadar 2001 yılını geçmemek üzere 6323 sayılı kanunun 116. maddesi uyarınca yapılan transferler nedeniyle 1995, 1996 ve 1997 yıllarında yapılan kur farkı ödemelerinin ilgililer adına kişi borçları hesabına alınarak terkin edilmesine (silinmesine) Hazine Müsteşarlığı`nın bağlı olduğu bakan yetkilidir şekline dönüştürüldü. Böylece şirketlere hükümet tarafından bir `kıyak` çekilmiş oldu. Hükümetin aldığı bu karar Anayasa`ya aykırı. Çünkü yapılan bu işlemin bütçe ile ilgisi yok.

1995-96 ve 97`de kendilerine ödeme yapılan şirketler ve ödenen miktarlar:

Fazla ödemeler

1995 2,2 trilyon lira

1996 2,4 trilyon lira

1997 4,1 trilyon lira

TOPLAM 8,7 trilyon lira

$ OLARAK 97.852.000 ABD Doları

Bugünkü TL cinsinden fazla ödenen miktar:

68 trilyon lira

Fazla ödeme yapılan şirketler:

Trans Metiterian Oil, Meadle East, Hufeo, Nv Turkse Shell, Rafine Derij Shell, Thrare Basingaff, Arco Turkey ve Tür-Kan Petrol.(ZAMAN)