Dış Borçlardaki Belirsizliğe Suçlu Aranıyor

Hazine, Sayıştay`ın uygunluk bildirimi vermemesi nedeniyle Devlet borcunu bilmiyor mu tartışmalarına yol açan dış borç hesaplarının izlenmesindeki zaafiyetten dolayı, hesap verme konusunda kayıtsız davranan kamu kuruluşlarını suçladı.

1995 ve sonraki yılların Dış Borç Hesabı, 1998`den itibaren dış devlet borçlarından doğan Hazine alacaklarının izlendiği Genel Bütçe Dış Daire ve Kurum Borçları Hesabı ve 1999`da dış borçların izlenmesiyle ilgili sorunların çözülmesi amacıyla oluşturulan Kullanılacak Dış Krediler ve Kredi Harcamaları Hesaplarına, Sayıştay tarafından uygunluk bildirimi verilmiyor.

Hazine`nin savunması

Hazine tarafından hazırlanan raporda, Sayıştay`ın söz konusu hesaplara uygunluk bildirimi vermemesinin nedeninin, Kuruluşların dış proje kredi kullanım bilgilerini belgeleriyle ibraz etmemesi olduğu bildirildi.

Raporda, 1995 ve 1996 yıllarına ait dış borç muhasebe bilgilerinin kullanıcı bilgileriyle belgelenemediği ve yedek defter kayıtlarına yansıtılmadığı belirtildi. 1999 yılından itibaren genel ve katma bütçe 1999 yılı kesin hesaplarıyla ilgili olarak dış proje kredisi kullanan kuruluşların kullanımlarını Hazine`ye eksik bildirdikleri ve Maliye tarafından ödenek kaydedilmemesi nedeniyle bu kredilerin yüzde 90`ını muhasebeleştiremediklerine dikkat çekildi. Raporda, Sayıştay`ın bu durumu tespit etmesine karşın, kuruluşların hesaplarını reddetme yoluna gitmediği vurgulandı.

Basit bir muhasebe sorunu değil

Hazine raporunda sorunun basit bir muhasebe sorunu olmadığı ifade edilerek şöyle denildi:

Hazine, borcunu da alacağını da işlem bazında takip etmektedir. Hazine açısından sorun, esas olarak yürütülen uygulamada; işlem bazında kuruluşlardan dış kredi kullanımları için belge temin edilememesidir. Borç bazında işlem yapılan dış borç kayıt sisteminin aynı kapsam ve ölçüde muhasebe sistemine personel ve teknolojik yetersizlikleri nedeniyle aktarılamamasıdır. Sorun, Hazine`nin 1995`den bu yana dile getirdiği üzere, kurumlar arası boyutu olan bir mali disiplin sorunudur. Ayni ya da nakdi olsun dış proje kredi kullanımları harcamadır ve bu harcamaların üzerinden Hazine dış borç faizi ve genel gideri ödemektedir.

Raporda, kuruluşların kayıtsız davranışının yanısıra, borç muhasebesi konusundaki mevzuatın yetersizliği ve kurumsal roller ve sorumluluklara yürütmede işlerlik kazandıralamamasının da sorunda etkili olduğu anlatıldı.

Çözüm önerileri

Raporda, sorunun çözümü için kısa vadede alınacak önlemler dile getirilirken, Dış Borç Kullanımlarını İzleme Komitesi`nin, faaliyetlerinde şu esasları sağlaması gerektiği bildirildi:

-Maliye Bakanlığı`nca ayni dış proje kredi kullanımlarının bütçe ödenekleri ile ilişkilendirilmesi,

-Sayıştay tarafından harcama yılı içinde kuruluşların yakın bir denetime tabi tutulması,

-Borç muhasebesine ilişkin mevcut yasal düzenlemelerin yeniden yapılandırılması,

-Harcama kuruluşlarının bu konudaki kayıtsızlıklarının terkettirilmesi.

Orta vadede harcama reformu gerekli

Hazine raporunda, orta vadeli bir harcama programı oluşturulması gerektiği de dile getirilerek, şöyle denildi:

Orta vadeli bir harcama programı çerçevesinde; sektör bazında öncelikleri belirlenmiş yatırımların, Hazine`ce kuruluşlara sağlanmış ve sağlanacak dış proje kredilerinin ve bunlardan kuruluşlar bazında yapılacak kullanımların, dış kredi anlaşmaları çerçevesinde kreditörlerle üzerinde kredinin son kullanım tarihine kadar mutabakatı sağlanan projenin fiziksel ve parasal yatırımıyla uyumlu ve gerçekçi yatırım ve bütçe ödeneklerin planlanması, yürütülmesi ve denetlenmesini sağlamak üzere bütçe ve harcama reformu sürecinin başlatılması gerekmektedir. (ANKA)