Borsa yatırımcısına koruma

Aracı kuruluşların, iflası, tasfiyeye gitmesi veya kapatılması durumlarında yatırımcıların mağdur olmaması amacıyla oluşturulan yönetmelikler RG`de

Aracı kuruluşların, iflası, tasfiyeye gitmesi veya kapatılması durumlarında yatırımcıların mağdur olmaması amacıyla oluşturulan söz konusu Fon ve MKK`nın kuruluş, faaliyet, çalışma ve denetim esaslarına ilişkin yönetmelikler, Resmi Gazete`nin bugünkü sayısında yayımlandı.

Aracı kuruluşların, hisse senedi işlemleri kapsamında yatırımcı tarafından satılmak, saklanmak, yönetilmek, virman edilmek, ödüerilen nakitler ile yatırımcıya ait hisse senedinin satılmasından sağlanan nakitlerden doğan yükümlülükleri, Fon tarafından karşılanacak. Hisse senetlerinin sağladığı temettü, bedelsiz pay alma ve bedeli ödenen yeni pay alma gibi mali haklardan kaynaklanan hisse senedi ve nakit ile hisse senedini temsilen ihraççı ortaklar tarafından verilen belgeler de koruma kapsamında olacak. Söz konusu nakitler, nemalandırma ve diğer amaçlarla hisse senedi işlemleri dışında herhangi bir işleme konu edilmeleri durumunda koruma kapsamından çıkacak. Bütün aracı kuruluşlar, Fon`a katılmakla yükümlü bulunuyor.

Fon`un gelirleri, aracı kuruluşların yatıracağı yıllık ödentiler, tahsil edilecek idari para cezaları, MKK tarafından belirlenecek geçici ödentiler ve Fon varlıklarının getirisinden oluşuyor. Aracı kuruluşların Fon`a yatıracağı yıllık ödentiler, mali tablolarına göre hesaplanacak. Sermaye yeterliliği tabanının, gerekli özsermaye, risk karşılığı ve son 3 aylık faaliyet giderlerinden en büyük olanına bölünmesi yoluyla bulunacak oranın yıllık ortalaması 1 kattan az olanlar yıllık ortalama günlük hisse senedi saklama bakiyelerinin milyonda 100`ü ve yıllık hisse senedi işlem hacimlerinin milyonda 10`u tutarında yıllık ödenti yatıracak. Söz konusu oranın 1-2 kat arasında olduğu belirlenen aracı kuruluşlar için ödenti oranı milyonda 90 ve milyonda 7.5; 2-3 kat arasında olanlar için milyonda 85 ve milyonda 5; 3 kat ve daha fazla olanlar için milyonda 80 ve milyonda 2.5 olarak belirlendi. Aracı kuruluşların 1998 ve 1999 yılı işlem hacimlerinin parasal miktarı esas alınarak yapmak zorunda oldukları ödentiler, 1 ay içinde Fon hesabına yatırılacak.

Merkezi Kayıt Kuruluşu, ihraççılar, aracı kuruluşlar ve hak sahipleri itibariyle kaydı tutulan sermaye piyasası araçları ve bunlara ilişkin hakları bilgisayar ortamında kayden izleyecek. MKK, aynı zamanda Yatırımcıları Koruma Fonu`nu yönecek. İMKB, diğer borsalar, Takasbank ve Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği ile bu kuruluşları temsile yetkili kişiler, MKK`ya kurucu ortak olacaklar. MKK üyeleri, aracı kuruluşlar, ihraççılar ve hesap temsilcilerinden oluşacak. MKK yönetim ve denetim kurulu üyeleri ile personeli, sıfat ve görevleri dolayısıyla Kuruluş`a, ilgililere ve üçüncü kişilere ait öğrendikleri sırları, mevzuatla izin verilen durumlar dışında herhangi biçimde açıklayamayacak, kendilerine veya üçüncü kişilere çıkar sağlama amacıyla veya başkalarını zarara uğratma amacıyla kullanamayacaklar. Söz konusu kişilerin bu yükümlülüğü görevden ayrılmaları sonrasında da sürecek.

Bu arada haklarında tasfiye kararı verilen aracı kurumların müşterilerine karşı olan nakit ödeme veya sermaye piyasası aracı teslimi yükümlülüklerinin Fon tarafından tasfiye edilmesine ilişkin esaslar da bir yönetmelikle belirlendi. Söz konusu yükümlülükler, aracı kurumun mal varlığını veya bunu nakte çevirerek elde edilecek bedeli tahsis etme yoluyla karşılanacak. Yetkileri kaldırılan aracı kurumların mal varlıkları, bu kararın alındığı tarihten itibaren tedrici tasfiye işlemlerinin tamamlanana; iflas talebinde bulunulması durumunda da bunun mahkeme tarafından karar bağlanmasına kadar üçüncü kişilere devredilemeyecek, rehnedilemeyecek, teminat gösterilemeyecek, haczedilemeyecek.

Bu süreçte, başlamış tüm icra takipleri de kendiliğinden duracak. Fon, aracı kurumun mal varlığının tespitinden sonra, MKK, Takasbank ve diğer ilgili birimlerin kayıtlarını da esas alarak hak sahiplerinin alacak tutarlarını belirleyecek. Yapılacak nakit ödemelere ve sermaye piyasası aracı teslimlerine esas olmak üzere bir alacaklılar cetveli hazırlanacak. İlan edilecek cetvele itirazlar 30 gün içinde yapılabilecek. Bu sürenin sonundan itibaren ödemelere başlanacak. Hesabında alacağını karşılamaya yetecek kadar ya da hiç hisse senedi bulunmayan saklama hesabı sahiplerinin nakit ve hisse senedi alacaklarının toplamı 7.5 milyar liraya kadar olan kısmı tasfiye sonucu beklenmeksizin Fon tarafından avans olarak ödenecek. Aynı kişiye ait olan alacak ve borçların mahsubu söz konusu olmuşsa, Fon tarafından yapılacak avans ödemelerinde alacaklının alacaklarına karşılık mahsup edilmiş borçları dikkate alınacak. Avans ödemeleri mahsup edilen tutarla birlikte 7.5 milyar lirayı aşamayacak. Aynı kişinin aynı aracı kurumda birden fazla hesabı bulunması durumunda da verilecek avans 7.5 milyar lirayı geçemeyecek.