5 Yılda Gelen Yabancı Yatırım 2 Haftada Kaçtı

11.12.2000 - 00:00 | Son Güncelleme :


Para ve sermaye piyasalarında yaşanan son kriz, Türkiye`ye 5 yılda gelen ve sıcak para olarak da adlandırılan yabancı portföy yatırımının kaçmasına neden oldu. Krizin yaşandığı 2 haftalık sürede yurtdışına kaçan yaklaşık 7 milyar dolar, Türkiye`de 1992-1998 yılları arasındaki 5 yıllık sürede gelen 6.5 milyar dolarlık yabancı portföy yatırımından daha yüksek. Sermaye hareketlerinin serbest bırakılması ve Devletin hızla artan borçlanma gereksinimiyle birlikte 1989 yılında gündeme gelen sıcak para, Türkiye`nin `iliğini kuruttu ve ülkeyi sürekli krize açık hale getirdi. Son 10 yılda Hazine kağıtlarından ve hisse senetlerinden dolar bazında yüzde 500`e yakın kazanan sıcak parayı, ülkeye çekmek ve tutmak için Türkiye, sürekli kuru baskı altında, Türk Lirası faizlerini ise yüksek tutmak zorunda kalıyor. Bu süreci değiştirmek istediği her politik adımın başında da krize yakalanıyor. Bu süreci değiştirmek istediği her politik adımın başında da krize yakalanıyor. Türkiye, sıcak paranın her kaçışından sonra geri getirebilmek için çok daha büyük ödünler vermek zorunda kalıyor.

1989 yılında kamu kesiminin çok yüksek olan borçlanma gereksinimi gözardı edilerek dünyanın en liberal kambiyo rejimi benimsenip sermaye hareketlerinin önündeki tüm engellerin kaldırılmasının Türkiye ekonomisi üzerindeki ilk etkisi, kamu kesiminin borçlanma ihtiyacının kısa vadeli yabancı sermaye girişine dayanılarak kolayca finanse edilmesi oldu. Bu nedenle 90`lı yıllardaki tüm iktidarlar da, devletin vergi ve benzeri normal gelirlerini artırma gereği duymadan sürekli kamu harcamalarını artırıp borçlanmayla finanse etmeye başladı. Bu finansmanı sağlayabilmek için gereksinim duyulan sıcak paranın ülkeye girebilmesi için de Türk Lirası`nın faizini sürekli çok yüksek oranlarda tutup kuru baskı altına aldılar. Bu getiri, İMKB`de bazı yıllar yüzde 300`e kadar tırmandı. 1989 ve 2000 yılları arasında bir yıl vadeli devlet iç borçlanma kağıtlarında çevrilen fonlar, bu sürede dolar bazında yüzde 496, hisse senetlerinden ise yüzde 498 oranında kazanç elde ettiler.

KASIM KRİZİ

Kasım 2000 kriziyle birlikte yeniden gündeme gelen ve Türkiye`yi 6 Aralık kararlarını almaya zorlayan sıcak para, kısa vadeli sermaye hareketlerinin serbest bırakıldığı 1989 yılından bu yana Türkiye`ye biri kısa vadeli borçlanma diğeri de portföy yatırımları olarak iki ayrı pencereden gelmeye başladı. Ödemeler dengesi bilançosunda portföy yatırımı olarak isimlendirilen ve yabancıların Türkiye`deki hisse senedi, devlet tahvili ve bono alım satımını ifade eden bu kalemden gelen sermaye de özellikle Ağustos 1998 krizinde kendisini hissettirdi.

Günlük koşullardan çok Rusya`daki krizden etkilenen türkiye`den bu dönemde çok önemli bir yabancı sermaye çıkışı gözlendi. 1989-1997 yılları arasında Türkiye`ye hisse senedi ve Hazine iç borçlanma kağıdı almak üzere net olarak 3 milyar 895 milyon dolar girdi. Ancak 1998 yılında yalnızca Ağustos ve Eylül aylarında net olarak 5 milyar 594 milyon dolarlık çıkış yaşandı. 1998 ılının diğer aylarında yaşanan net girişin etkisiyle yılın tümünde çıkan sermaye miktarı 4.5 milyar dolar oldu. Döviz rezervinde ise Ağustos ve Eylül aylarında 5 milyar dolar azalma oldu.

1989-1994 yılları arasında sıcak parayla tam bir saadet yaşayan Türkiye, bu sürecin acı yüzüyle ilk kez 1994 yılında karşılaştı. Kurun baskı altına alınması nedeniyle 1993 yılında bu yıl yaşanana benzer bir şekilde 6.4 milyar dolarla o zamana kadarki dönem için rekor bir düzeyde cari işlemler açığı veren Türkiye, dönemin Başbakanı Tansu Çiller`in iç borçlanma faizlerini düşürme girişimi nedeniyle sıcak parayı ülkeden kaçırdığı için 1994 yılında tarihinin en büyük ekonomik krizini yaşadı. Sonuç 5 nisan 1994 kararları oldu. Bu krizden Türkiye bir yıl önce yüzde 80`lerde olan faiz oranlarını tarihinde ilk kez üç haneli rakamlara yüksleterek ve devletin bankacılık sistemindeki tüm mevduatların riskini üstlenmesiyle çıkabildi.

Kasım 2000`de başlayan ve stand-by anlaşmasındaki taahhütlerin daha da ağırlaştırılmasıyla sonuçlanan son kriz ise, Türkiye ekonomisinin artık sıcak parakolik olduğunu bir kez daha ortaya çıkardı. (HÜRRİYET)
Bu haberi okuyanlar bunları da okudu
 
  • BIST
  • DOLAR
  • EURO
  • ALTIN
9.080 Değişim: 3,10% Hacim : 97.150 Mio.TL Son veri saati : 18:05
Düşük 8.864 28.03.2024 Yüksek 9.080
Açılış: 8.864
32,3282 Değişim: 0,24%
Düşük 32,2225 28.03.2024 Yüksek 32,3578
Açılış: 32,2508
35,0662 Değişim: -0,16%
Düşük 34,8851 28.03.2024 Yüksek 35,2158
Açılış: 35,1216
2.307,73 Değişim: 1,33%
Düşük 2.270,83 28.03.2024 Yüksek 2.313,85
Açılış: 2.277,54
bigpara

Copyright © 2024 Tüm hakları saklıdır.
Hürriyet Gazetecilik Matbaacılık A.Ş.

YASAL UYARI:
Piyasa verileri Foreks Bilgi İletişim Hizmetleri A.Ş. tarafından sağlanmaktadır. Üye girişi yapılan Canlı Borsa sayfaları haricinde Hisse senedi verileri 15 dk gecikmelidir. Tahvil-Bono-Repo özet verileri her durumda 15 dk gecikmelidir.

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bununla beraber gerek site üzerindeki, gerekse site için kullanılan kaynaklardaki hata ve eksikliklerden ve sitedeki bilgilerin kullanılması sonucunda yatırımcıların uğrayabilecekleri doğrudan ve/veya dolaylı zararlardan, kar yoksunluğundan, manevi zararlardan ve üçüncü kişilerin uğrayabileceği zararlardan dolayı Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

BIST isim ve logosu "Koruma Marka Belgesi" altında korunmakta olup izinsiz kullanılamaz, iktibas edilemez, değiştirilemez.

BIST ismi altında açıklanan tüm bilgilerin telif hakları tamamen BIST'e ait olup, tekrar yayınlanamaz.